ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ -Το ΑΜΘ σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Φίλων ΑΜΘ υποδέχεται τον Δρ. Δημήτρη Κουρκουμέλη - Ροδόσταμο, αρχαιολόγο, αναπληρωτή Προϊστάμενο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, με τη διάλεξη “... a quantity of boxes with stones of no value…” (Lord Elgin) - Ανασκάπτοντας το ναυάγιο «ΜΕΝΤΩΡ» στα Κύθηρα (1802).
Στις αρχές του 19ου αιώνα ο Λόρδος Elgin (Thomas Bruce, 7eme Earl of Elgin και 11eme Earl of Kincardine, 1766-1841) ναύλωσε τρία, τουλάχιστον, πλοία,προκειμένου να μεταφερθούν στην Αγγλία οι αρχαιότητες που είχε αποσπάσει από διάφορα μνημεία της Αθήνας. Ένα από το πλοία αυτά, το μπρίκι «ΜΕΝΤΩΡ», μεταφέροντας μέρος του γλυπτού διακόσμου μνημείων της Ακρόπολης, βυθίζεται τον Σεπτέμβριο του 1802, λόγω κακοκαιρίας, στον κόλπο του Αγίου Νικολάου, έξω από το λιμάνι του Αυλαίμονα στα Κύθηρα.
Το βυθισμένο πλοίο αποτέλεσε έκτοτε επίκεντρο πολλών ερευνών. Αρχικά, ο ίδιος ο Λόρδος Elgin οργάνωσε την πολυδάπανη διαδικασία της ναυαγιαιρεσίας και πέτυχε να ανελκύσει το πολύτιμο φορτίο του πλοίου, ενώ από το 1875 πραγματοποιήθηκαν έρευνες και αυτοψίες, κυρίως λόγω της φήμης, ότι υπήρχαν ακόμα «μάρμαρα» στον χώρο του ναυαγίου.
Η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων ανασκάπτει συστηματικά τον χώρο του ναυαγίου από το 2009 έως σήμερα και έχει επικεντρωθεί στο τμήμα του πλοίου που διασώζεται ακόμα σε αρκετά καλή κατάσταση, δηλαδή στην πρύμνη του. Τα ευρήματα που ανελκύσθηκαν από τον χώρο, αποτελούν κυρίως αντικείμενα που χρησιμοποιούσε το πλήρωμα και οι επιβάτες (προσωπικά αντικείμενα, κοσμήματα, σκεύη, νομίσματα κλπ), αλλά και όργανα ναυσιπλοΐας, όπλα και εξαρτήματα του πλοίου. Μεταξύ των αντικειμένων, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αρχαιότητες που σχετίζονται, μάλλον, με προσωπικές συλλογές των επιβαινόντων, όπως αρχαία νομίσματα, ενσφράγιστες λαβές αμφορέων, απολιθώματα, θραύσμα αρχαίου αιγυπτιακού φαραωνικού αναγλύφου και τμήμα αρχαίας αιγυπτιακής επιγραφής.
Τα στοιχεία της έως τώρα έρευνας και η μελέτη των ευρημάτων ανασυνθέτουν τον τρόπο διαβίωσης στα πλοία του 18ου – 19ου αιώνα και ρίχνουν φως σε ένα θλιβερό επεισόδιο της σύγχρονης πολιτιστικής ιστορίας της Ελλάδας.
Ο Δημήτρης Κουρκουμέλης – Ροδόσταμος γεννήθηκε στην Κέρκυρα και σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Aix-en-Provence (Γαλλία). Το 1988 απέκτησε Διδακτορικό Δίπλωμα στο ίδιο Πανεπιστήμιο με θέμα σχετικό με τους εμπορικούς οξυπύθμενους αμφορείς, το εμπόριο και την οικονομία. Από το 1975 έχει συμμετάσχει σε πολλές αρχαιολογικές ανασκαφές, κυρίως στην Κρήτη (Αρχάνες) και στην Κέρκυρα. Επίσης, συμμετείχε στις υποβρύχιες αρχαιολογικές ανασκαφές του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών, στο ναυάγιο της νήσου Δοκός και στο ναυάγιο του ακρωτηρίου Ίρια. Έχει διευθύνει την υποβρύχια αρχαιολογική ανασκαφή στο ναυάγιο της Αντιδραγονέρας του 4ου αι. π.Χ. στα Κύθηρα με το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (1993-2001), την υποβρύχια έρευνα στο αρχαίο λιμάνι της Κύθνου, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (2005-2011), συνδιεύθυνση με τον καθηγητή κλασικής αρχαιολογίας, κ. Αλέξανδρο Μαζαράκη-Αινιάν, και την υποβρύχια έρευνα στο αρχαίο Λιμάνι του Λεχαίου στην Κόρινθο (2013-2018), σε συνεργασία με το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Δανίας στην Αθήνα, σε συνδιεύθυνση με τον αρχαιολόγο Δρ. Bjorn Loven. Από το 2011 μέχρι σήμερα διευθύνει την υποβρύχια έρευνα στο ιστορικό ναυάγιο «ΜΕΝΤΩΡ» (1802) στα Κύθηρα. Επίσης, έχει συμμετάσχει σε πολλές έρευνες της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων (Πάρος, Σάμος, Χίος, Κύθηρα, Νίσυρος, Σύρνα, Κύθνος, Άνδρος, Βόρ. Ιόνιο, κ.ά.). Από το 1998 εργάζεται ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού, το 2018 τοποθετήθηκε ως Τμηματάρχης του Γραφείου Βορείου Ελλάδας της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, και από το 2022 έως σήμερα είναι Προϊστάμενος του Τμήματος Ενάλιων Αρχαιολογικών Χώρων Μνημείων και Ερευνών και Αναπληρωτής Προϊστάμενος της Εφορείας. Παλαιότερα είχε εργαστεί στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κέρκυρας, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στο Κέντρο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών–Αρχαιολογικό Πάρκο Μεθώνης του Ταμείου Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών Έργων και στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Φανή Μπουτάρη. Κατά το διάστημα 2000-2011 δίδαξε στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας & Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας το μάθημα της Ενάλιας Αρχαιολογίας και το 2019 είχε ορισθεί από την ΟΥΝΕΣΚΟ ως εμπειρογνώμονας/αξιολογητής της Σύμβασης του 2001 για την Προστασία της Υποβρύχιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Έχει συμμετάσχει σε πολλά αρχαιολογικά συνέδρια και έχει δημοσιεύσει άρθρα και μελέτες, σε διάφορα αρχαιολογικά περιοδικά.