Ανασκαφική. Γενικές αρχές και μεθοδολογία

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΑΡΑΜΠΕΑ -​ Η συγγραφή ενός εγχειριδίου Ανασκαφικής παρουσιάζει ιδιαίτερη δυσκολία λόγω της πολυπλοκότητας της ανασκαφικής διαδικασίας και γενικότερα της έρευνας πεδίου. Η σύνθεση ενός τέτοιου εγχειριδίου για τις ανασκαφικές και άλλες έρευνες πεδίου στην Ελληνική επικράτεια δυσχεραίνεται, μάλιστα, από την έλλειψη επίσημων σχετικών πρωτοκόλλων. Η δραστηριοποίηση πολλών φορέων (Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, Πανεπιστημιακών Τμημάτων, Ξένων Αρχαιολογικών Σχολών και άλλων επισήμων Ιδρυμάτων), με διαφορετικό υπόβαθρο, έχει δημιουργήσει μία ιδιαίτερη μεθοδολογική “πολυφωνία.Στο παρόν έργο επιχειρείται, με εύληπτο τρόπο, η αποσαφήνιση βασικών εννοιών, ορισμών και γενικών αρχών που διέπουν μία χερσαία αρχαιολογική έρευνα, παρουσιάζονται οι επιλογές που διαθέτουμε σήμερα, όσον αφορά στην σχεδίαση της στρατηγικής μίας έρευνας, και παρέχονται γενικές οδηγίες για τον τρόπο αντιμετώπισης και καταγραφής των ευρημάτων της ανασκαφής, με ιδιαίτερη έμφαση στην αναγνώριση και περιγραφή της κεραμεικής και στη χρήση της βασικής σύγχρονης ορολογίας.

Η εργασία αυτή απευθύνεται κυρίως σε φοιτητές και νέους πτυχιούχους της Αρχαιολογίας, με την ελπίδα ότι θα τους βοηθήσει να δημιουργήσουν, σε συνδυασμό με τα πανεπιστημιακά μαθήματα, μία στερεή βάση για την σταδιακή κατανόηση της ανασκαφικής ή άλλης ερευνητικής διαδικασίας πεδίου και για την ευχερέστερη παρακολούθηση και εκτέλεση των σχετικών εργασιών.

Αποτελείται από 5 μέρη: στο 1ο μέρος δίδονται γενικές αρχές και ορισμοί, το 2ο μέρος αναφέρεται σε ανασκαφικά συστήματα, στο 3ο μέρος γίνεται επισκόπηση της έρευνας επιφανείας, στο 4ο μέρος θίγονται βασικά πρακτικά θέματα πεδίου και το 5ο μέρος παρέχει οδηγίες για την περιγραφή αρχιτεκτονικών στοιχείων και της κεραμεικής, του πολύ-πληθέστερου αρχαιολογικού υλικού μίας έρευνας.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
1ο ΜΕΡΟΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΟΡΙΣΜΟΙ
1.1 Αρχαιολογία
1.2 Ανασκαφή
1.3 Αρχαιολογική μαρτυρία
1.4 Περιβάλλον/Πλαίσιο
1.5 Είδη αρχαιολογικών θέσεων και μετά από θετικές διαδικασίες
1.6 Αναγνώριση αρχαιολογικών θέσεων
1.7 Στρωματογραφία
1.8 Χρονολόγηση
2ο ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
2.1 Προετοιμασία χώρου ανασκαφής
2.2 Βασικές στρατηγικές ανασκαφής
2.3 Μάρτυρες
2.4 Χάραξη και αρίθμηση/ονομασία ανασκαφικού κανάβου
2.5 Ορισμός Σταθερών Σημείων
2.6 Βάθος αρχικής επιφάνειας
2.7 Μέθοδοι αφαίρεσης επίχωσης
2.8 Αναγνώριση αρχαιολογικών στρωμάτων: Βασικές οδηγίες
2.9 Ανασκαφή εισχωρούντων στοιχείων
2.10 Τεχνικές ελέγχου επίχωσης
2.11 Περιγραφή επίχωσης (στρώματος)
2.12 Προσδιορισμός ευρημάτων ανά κατακόρυφο και οριζόντιο άξονα
2.13 Τεκμηρίωση ανασκαφής (ημερολόγιο, σχέδια, φωτογραφίες)
2.14 Διάγραμμα/πλέγμα Harris (Harris Matrix)
2.15 Σπήλαια
2.16 Ταφές/τάφοι
2.17 Η ιδιαιτερότητα των Παλαιολιθικών ανασκαφών
2.18 Συμβουλές
3ο ΜΕΡΟΣ ΕΡΕΥΝΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ
3.1 Έρευνα επιφανείας (γενικά)
3.2 Επιλογή περιοχών για έρευνα επιφανείας
3.3 Μορφές έρευνας επιφανείας
3.4 Μέθοδοι έρευνας επιφανείας σε μεγάλες εκτάσεις
3.5 Βασικοί τρόποι δειγματοληπτικής έρευνας/περισυλλογής
4ο ΜΕΡΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΕΔΙΟΥ
4.1 Τοπογραφικοί χάρτες
4.2 Αλλαγή Σταθερού Σημείου
4.3 Τετράγωνο κανάβου
4.4 Μορφή σκάμματος/τομής/τετραγώνου
4.5 Χειρισμός ευρημάτων
4.6 Εργαλεία ανασκαφής
4.7 Κανόνες ασφαλείας
5ο ΜΕΡΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ
5.1 Αρχιτεκτονικά και άλλα στοιχεία
5.1.1 Τοίχοι
5.1.2 Αναλημματικοί τοίχοι
5.1.3 Είσοδοι
5.1.4 Δάπεδα
5.1.5 Κατασκευές
5.2 Κεραμεική
5.2.1 Κατασκευή αγγείων
5.2.2 Βασικές κατηγορίες κεραμεικής
5.2.3 Βασική ορολογία περιγραφής κεραμεικής
Γενική ορολογία
Προέλευση εικόνων
Επιλογή βιβλιογραφίας για περαιτέρω μελέτη