Δ. Παντερμαλής, Ν. Σταμπολίδης, K. Μητσοτάκης, Α. Samona, C. Greco, Λ. Μενδώνη (φωτ. Πάρις Ταβιτιάν).
Όπως δήλωσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, «Το σημαντικό βήμα το οποίο γίνεται σήμερα πιστεύω ότι ανοίγει τον δρόμο έτσι ώστε και άλλα μουσεία να μπορέσουν να κινηθούν στην αντίστοιχη κατεύθυνση. Με πιο σημαντικό, φυσικά, το Βρετανικό Μουσείο, το οποίο θα πρέπει πια να αντιληφθεί ότι έχει έρθει ο καιρός τα μάρμαρα του Παρθενώνα τα οποία έφυγαν από την Ελλάδα σε συνθήκες που λίγο-πολύ είναι όλες γνωστές, να επιστρέψουν πια εδώ, στο φυσικό τους σπίτι».
Το θραύσμα «Fagan» της ζωφόρου του Παρθενώνα στο Μουσείο Ακρόπολης (φωτ. Πάρις Ταβιτιάν).
Το θραύσμα «Fagan» της ζωφόρου του Παρθενώνα (φωτ. Πάρις Ταβιτιάν).
Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε ότι «Το δημιούργημα του Φειδία εκπέμπει ασύγκριτη δύναμη, τελειότητα και ομορφιά. Αυτή την μοναδική σύνθεση της Δημιουργίας, της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας δικαιούται να δει στην ολότητά της η Ανθρωπότητα. Η διεθνής κοινότητα δικαιούται και απαιτεί να δει το αριστουργηματικής τέχνης δημιούργημα στο σύνολό του, επανενωμένο, εδώ, στο Μουσείο της Ακρόπολης, και όχι διαμελισμένο ανάμεσα στην Αθήνα και το Λονδίνο.
Όμως την επανένωση των παρθενωνείων γλυπτών δεν την απαιτεί μόνον η παγκόσμια κοινή γνώμη. Το ίδιο το χάσκον και ακρωτηριασμένο μνημείο αξιώνει την επιστροφή των αρχιτεκτονικών γλυπτών μελών του, προκειμένου να επανακτήσει την ενιαία και αδιαίρετη φυσική, αισθητική και νοηματική οντότητά του.
H επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα αποτελεί ηθική υποχρέωση για όλη την Ευρώπη, στο πλαίσιο της προστασίας της κοινής πολιτισμικής της κληρονομιάς. Και η μεγαλύτερη δύναμη για την επανένωσή τους είναι η πίστη των ίδιων των ευρωπαίων, όπως και των βρετανών, πολιτών για τη σημασία του Παρθενώνα, του μέγιστου αυτού μνημείου για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό».
Ο Πρόεδρος Δ.Σ. του Μουσείου Ακρόπολης Καθ. Δημήτριος Παντερμαλής δήλωσε:
«Υπουργέ, Assessore, Dear Colleagues,
Έχουμε κάθε λόγο να είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι με αυτό το θραύσμα διότι, όπως σας είπε και ο κύριος Γενικός, ανήκει σε έναν μεγάλο λίθο και αν προσέξετε το τσιμέντο, τα πανέλα που χωρίζουν το ένα από το άλλο, εδώ έχουμε το μέγεθος αυτής της πλευράς, της ανατολικής, που είναι οι θεοί. Διαλέξαμε τα μεγαλύτερα και καλύτερα μάρμαρα για να γίνει αυτή η δουλειά και φανταστείτε τι κόπους και βάσανα είχαμε να τα ανεβάσουμε πάνω, ο κύριος Κορρές το καταλαβαίνει καλύτερα και έχει ασχοληθεί.
Ο Πρόεδρος Δ.Σ. του Μουσείου Ακρόπολης Καθ. Δημήτριος Παντερμαλής (φωτ. Πάρις Ταβιτιάν).
Ο δεύτερος λόγος είναι η ποιότητα αυτού του γλυπτού. Φαίνεται ότι έπεσε από την θέση του γιατί βρέθηκε στον πρόναο του Παρθενώνα με τους βομβαρδισμούς του Morosini ή τους μετά τουρκικούς βομβαρδισμούς της πολιορκίας των Αθηνών. Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι, αν το συγκρίνουμε με τα υπόλοιπα κομμάτια της ζωφόρου, έχει την καλύτερα σωζόμενη επιφάνεια. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η επιφάνεια είναι ελαφρώς τριμμένη. Εδώ έχει την φρεσκάδα που είχε το ίδιο το αρχαίο και γι’ αυτό είμαστε εντελώς υπερήφανοι.
Ο τρίτος λόγος είναι η φιλική διάθεση του Aσεσοράτου και της Εφορίας στην διαχείριση αυτού του λεπτού ζητήματος και χαίρομαι ιδιαίτερα ότι, αντί να συναντήσουμε κλειστές πόρτες, βρήκαμε φίλους στην Σικελία, που και η αρχαία Σικελία ήταν ένα κομμάτι της αρχαίας Ελλάδας.
Πρέπει να πω ότι με πολλή χαρά θα συνεχίσουμε τις επαφές και νομίζω ότι τα μάρμαρα, αντί να είναι ένα σημείο σύγκρουσης, μπορούν να γίνουν ένα σημείο προόδου, μελέτης και προβολής».
Ο Γενικός Διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης καθ. Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης δήλωσε:
«Κυρία Υπουργέ ,
Στον τόπο αυτόν, «οι ρίζες των δέντρων σκοντάφτουν στο μάρμαρο», το υλικό με το οποίο κατασκευάστηκε ο Παρθενώνας.
Από το μάρμαρο της Πεντέλης το κρηπίδωμα, οι κολώνες, οι μετόπες, τα αετώματά του και η ζωφόρος του.
Τεχνίτες απαράμιλλοι, των οποίων το χέρι ήταν κολλημένο στο σφυρί και το καλέμι, και το καλέμι ήταν προέκταση του χεριού τους, και το χέρι τους συνέχεια της ψυχής τους, σμίλεψαν στη ζωφόρο των 160 συνολικών μέτρων μια πομπή με 380 ανθρώπινες μορφές, με άρματα, ηνιόχους και αναβάτες, ιππείς και πεζούς πολίτες, γυναίκες και άντρες κάθε ηλικίας, ώριμους και νέους και κόρες και 200 ζώα συμπεριλαμβανομένων και αυτών προς θυσία μαζί με τα δώρα για την προστάτιδα θεά της Αθήνας, απεικονίζοντας έτσι τη μεγαλύτερη γιορτή τους, τα Παναθήναια.
Και τοποθέτησαν τη ζωφόρο της πομπής στον τοίχο του σηκού του Παρθενώνα, σε τόπο «μυστικό», πολύ ψηλά για τα μάτια των ανθρώπων κι εγγύτερα για τα μάτια των θεών.
Αυτή την πομπή, την ιδεατή, την αιώνια, χέρια βέβηλα διέκοψαν, σπάζοντάς τη σε κομμάτια σύροντας έτσι στην αιχμαλωσία «πρόσωπα που βολεύονταν μόνο κάτω από τον αττικό ήλιο».
Το απότμημα που αποδίδεται σήμερα εδώ το λεγόμενο “θραύσμα Fagan” προέρχεται από αυτή τη ζωφόρο, από τον τεράστιο λίθο 6 ( VI ), ο οποίος έχει μήκος πάνω από 4 μέτρα και ζύγιζε περίπου 7 τόνους.
Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους λίθους της ανατολικής πλευράς του σηκού του Παρθενώνα, καθώς πάνω τους ενώνεται το θείο με το ανθρώπινο : αριστερά οι καθιστοί θεοί και δεξιά οι προσερχόμενοι πολίτες της Αθήνας.
Το κομμάτι που κατατίθεται σήμερα εδώ για να προσαρμοστεί στη θέση που αιώνια ανήκε, φέρει πάνω του το πόδι της Αρτέμιδας, ώστε αυτό να επανενωθεί με το υπόλοιπο σώμα της θεάς.
Η συνένωση αυτή του θεϊκού σώματος εξυψώνει σε ανάλογο επίπεδο την ανθρώπινη επιθυμία και πράξη των Σικελών φίλων μας να αποδώσουν σήμερα εδώ το θραύσμα από το Μουσείο Antonino Salinas του Παλέρμο.
Στον συνεχή αγώνα μας για την επανένωση των αρχιτεκτονικών γλυπτών του Παρθενώνα, που ξεκινά από την ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους και φθάνει έως και σήμερα, σημασία είχε και εξακολουθεί να έχει όχι ποιος θα τα φέρει πίσω αλλά το να έρθουν πίσω « καθένας το λιθάρι του είτε μικρό ή μεγάλο», όπως λέει ο ποιητής.
Η έναρξη της επανένωσής τους, επομένως, με το θραύσμα από το Παλέρμο είναι εξαιρετικά σημαντική και ουσιαστική. Όχι μόνο γιατί είναι ένα από τα παλαιότερα απομακρυσμένα κομμάτια των αρχιτεκτονικών γλυπτών του Παρθενώνα, τόσο παλιό όσο σχεδόν και αυτά που απέσπασε βίαια και μετήγαγε στη γηραιά Αλβιόνα ο Έλγιν στις αρχές του 19ου αι., καθώς είναι γνωστό ότι το θραύσμα ανήκε ήδη πολλά χρόνια πριν στη συλλογή του τότε Άγγλου προξένου στη Σικελία Robert Fagan, πριν καταλήξει στο βασιλικό Μουσείο του Πανεπιστημίου του Παλέρμο ανάμεσα στο 1818 και 1820. Ούτε, ακόμα, γιατί είναι το πρώτο που φθάνει από το εξωτερικό μετά την πρόσφατη παραχώρηση των 10 θραυσμάτων από το Εθνικό μας Μουσείο.
Ο Γενικός Διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης καθ. Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης (φωτ. Πάρις Ταβιτιάν).
Κατά τη γνώμη μου σημαντικότερος είναι ο συμβολισμός του τρόπου με τον οποίο οι αρχές της Σικελίας χειρίστηκαν την κατάθεση (deposito) του θραύσματος στο Μουσείο Ακρόπολης με την ταυτόχρονη κίνηση της διαδικασίας προς το Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας για την μόνιμη παραμονή του στην Αθήνα. Ο όλος χειρισμός, πέραν της τριαντάχρονης φιλίας που μας συνδέει με τους Ιταλούς συναδέλφους μας και της καλής τους διάθεσης, της αναγνώρισης της συγγένειας του πολιτισμού μας, ουσιαστικά του ευρωπαϊκού πολιτισμού, που ενώνει και δεν διαιρεί, που παραδέχεται τις κοινές μας ρίζες και αξίες, αξίες όλου του δυτικού τουλάχιστον κόσμου, που ξεκίνησαν από την αρχαία Ελλάδα και την Αθήνα , αποτελεί συγχρόνως και εξαιρετικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο θα προχωρήσουν και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, με κορύφωση αυτήν του Λονδίνου και του Βρετανικού Μουσείου, στην επιστροφή και την επανένωση των αρχιτεκτονικών γλυπτών του κοινού μας παγκόσμιου μνημείου-συμβόλου, του Παρθενώνα, έτσι όπως άλλωστε αποτυπώνεται και η βούληση της πλειονότητας του βρετανικού λαού αλλά και η παγκόσμια βούληση, όπως αυτή εκφράστηκε με την Απόφαση της Unesco στις 29 Σεπτεμβρίου 2021.
Gentille Assessore , Gentille Collega grazie dal cuore.»
Η Διευθύντρια του Μουσείου «Αντονίνο Σαλίνας» του Παλέρμο, Κατερίνα Γκρέκο δήλωσε:
«Η σημερινή μέρα είναι ιδιαίτερα σημαντική, τόσο για τον πολιτισμό όσο και για μένα προσωπικά. Η επανασύνδεση της “πλάκας Fagan” με τα υπόλοιπα φειδιακά θραύσματα που εκτίθενται σε αυτό το μεγαλειώδες μουσείο επισφραγίζει καταρχάς, στον υπέρτατο αντιπροσωπευτικό βαθμό, τα αισθήματα αδελφοσύνης και πολιτισμικής ταυτότητας που εδώ και αιώνες συνδέουν τη Σικελία με την Ελλάδα. Όπως έχει ήδη ειπωθεί, ελπίζουμε αυτή η “επιστροφή” στην Ελλάδα, στην Αθήνα, να γίνει σύντομα οριστική και, από τη στιγμή αυτή που βιώνουμε όλοι σήμερα, να διατηρηθεί για πάντα η ανάμνηση μιας χειρονομίας που θέλει να είναι κίνηση φιλίας και αμοιβαίας αναγνώρισης.
Όμως η περίσταση αυτή, έμφορτη νοήματος από μόνη της, αποκτά για μένα μιαν απολύτως ξεχωριστή αξία. Πολλά χρόνια πριν, έχοντας μόλις πάρει το πτυχίο μου, είχα την τιμή να σπουδάσω στην Ελλάδα στην Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών, που την διηύθυνε τότε ένας μεγάλος Σικελός αρχαιολόγος, ο Antonino Di Vita, τον οποίο θυμάμαι σήμερα με ιδιαίτερη στοργή και συγκίνηση. Η φοίτησή μου στη Σχολή σημάδεψε διά παντός την επιστημονική μου κατάρτιση, διαμορφώνοντάς με ως αρχαιολόγο και ως άνθρωπο. Και ακριβώς για τον λόγο αυτόν, το να επαναφέρω σήμερα στην Αθήνα ένα θραύσμα από τη ζωφόρο του Παρθενώνα, το οποίο φυλασσόταν επί 200 χρόνια στο μουσείο του Παλέρμο, σημαίνει κατά κάποιον τρόπο ότι κρατώ μιαν υπόσχεση που είχα δώσει στον εαυτό μου πολύν καιρό πριν: να μπορέσω να επιστρέψω στην Ελλάδα λίγα απ’ όσα νιώθω πως οφείλω σε τούτη τη σπουδαία χώρα, όπου είχα τη δυνατότητα να ζήσω, να σπουδάσω και να μάθω τόσο πολλά πράγματα. Είναι ένας κύκλος που κλείνει επιτέλους, σε ένα μουσείο – ανακαινισμένο σήμερα σε αυτή την υπέροχη έδρα – που το έχω πολύ αγαπήσει.
Η Διευθύντρια του Μουσείου «Αντονίνο Σαλίνας» του Παλέρμο, Κατερίνα Γκρέκο (φωτ. Πάρις Ταβιτιάν).
Το Παλέρμο διατηρεί το θραύσμα από την πλάκα της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα από το 1818. Εντοπίστηκε μαζί με άλλα μαρμάρινα ευρήματα στην αποθήκη του Ρομανιόλο, μιας τοποθεσίας στα περίχωρα του λιμένα του Παλέρμο, όπου ο Robert Fagan – πρώην Άγγλος πρόξενος στη Σικελία και τη Μάλτα, αλλά κυρίως ένας τυχοδιώκτης που καταγινόταν με αρχαιολογικά ευρήματα και που από το 1808 είχε πραγματοποιήσει διάφορες ανασκαφές στη Σικελία, το Τίνταρι, την Πιάτσα Αμερίνα, τον Σελινούντα – τα διατηρούσε μέσα σε κάτι κιβώτια: “δύο μαρμάρινα ρωμαϊκά αγάλματα μέτριας επεξεργασίας, πέντε λατινικές επιγραφές από την πόλη του Τίνταρι, άκρως ενδιαφέρουσες για την αρχαία ιστορία της Σικελίας, ορισμένα θραύσματα από έναν ελληνικό κορμό, άλλα δύο αγάλματα ακρωτηριασμένα σε διάφορα σημεία και αρκετά θραύσματα αγαλμάτων”. Αυτά μας αφηγείται ο μαρκήσιος Gioacchino Ferreri σε μιαν αναφορά που υπέβαλε στον Φραγκίσκο Α΄ των Βουρβόνων στις 21 Ιουλίου 1818, περιγράφοντας τις αξιώσεις της χήρας του Robert Fagan, ο οποίος είχε αυτοκτονήσει στη Ρώμη το 1816, να μεταφέρει το υλικό αυτό από το Παλέρμο στη Νάπολη, προκειμένου να το πουλήσει ελεύθερα στη γόνιμη αγορά αρχαιοτήτων που άκμαζε στην Ευρώπη τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Το αίτημα απορρίφθηκε με σφοδρούς τόνους από τον Ferreri, σημαντικό πληρεξούσιο του βασιλείου των Βουρβόνων στη Σικελία, με λόγια που σήμερα ηχούν οικεία: “αυτά τα μνημεία της αρχαίας αίγλης της Σικελίας είναι διά νόμου συνδεδεμένα και αμετακλήτως καρφωμένα σε τούτα τα χώματα, και αποκλείεται η μεταφορά της κυριότητάς τους όπως και η εμπορία τους από ιδιώτες”. Πρόκειται για έναν προσφυή ορισμό που προμηνύει την έννοια του “αρχαιολογικού πλαισίου” και εκφράζει με σαφήνεια για ποιον λόγο πρώτα κατασχέθηκαν και κατόπιν αγοράστηκαν – το 1819, έπειτα από εξουθενωτικές διαπραγματεύσεις με τη χήρα – τα μάρμαρα Fagan, που θεωρούνταν όλα ανασκαφέντα ή ανευρεθέντα από τον Άγγλο σε σικελικό έδαφος, και έπρεπε να εξορκιστεί η παράνομη αφαίρεσή τους, ώστε να “μη διασκορπιστούν αυτά τα αρχαία μας πλούτη σε ξένα έθνη”.
Μόνο το 1893 ο Walter Amelung δημοσίευσε στο Δελτίο του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου ένα σύντομο αλλά διαφωτιστικό σημείωμα όπου, έπειτα από επίσκεψη που διεξήγαγε την προηγούμενη χρονιά στο μουσείο του Παλέρμο, αναγνώρισε στο ανάγλυφο, εκτεθειμένο στην κεντρική αυλή του κτιρίου που από το 1866 φιλοξενεί το μουσείο Salinas, ένα θραύσμα από τη ζωφόρο του Παρθενώνα, το οποίο ανήκει στην ίδια πλάκα όπου απεικονίζεται η θεά Πειθώ, η οποία, κατά τη μαρτυρία του Michaelis, είχε σπάσει το 1801.
Αυτές είναι, εν συντομία, οι ιστορικές και χρονολογικές συντεταγμένες της παρουσίας του θραύσματος Fagan στο Παλέρμο. Παραμένουν άγνωστες οι συνθήκες μέσω των οποίων το αθηναϊκό μάρμαρο κατέληξε στα χέρια του Robert Fagan, καθώς και το πότε ακριβώς: πρόκειται για ζήτημα που εξάπτει το ενδιαφέρον και έχει καθοριστική σημασία μέσα σε αυτή τη σύνθετη υπόθεση, και προς αυτό κατευθύνω κι εγώ η ίδια τις έρευνές μου.
Είναι, ωστόσο, ξεκάθαρο ότι η ανασύνθεση αυτής της ιστορίας, που φανερώνει ότι η κυβέρνηση των Βουρβόνων ανέκαθεν είχε τη βούληση να διασώζει αρχαιολογικά ευρήματα που θεωρούνταν καλή τη πίστει σικελικά, προσφέρει πολλά ερείσματα στη δυνατότητα να “αποκρατικοποιήσουμε” το θραύσμα, μια νομική διαδικασία υποχρεωτική αν θέλουμε να φτάσουμε στην επ’ αόριστον “επιστροφή” του αναγλύφου στην Ελλάδα.
Όσον αφορά εμένα, έχοντας διανύσει 34 χρόνια του επαγγελματικού μου βίου στη Διαχείριση των Πολιτισμικών Αγαθών, έχω την άποψη ότι την ευαισθησία προς ένα ζήτημα τόσο θεμελιώδες για τον πολιτισμό μιας χώρας όπως είναι η ανάκτηση αγαθών όπου αποτυπώνεται η βαθιά και ριζωμένη ταυτότητα μιας κοινότητας, ενός λαού, την ευαισθησία, λοιπόν, αυτή κανένα έθνος δεν μπορεί να την επιδείξει καλύτερα από την Ιταλία, και καμία περιφέρεια της Ιταλίας καλύτερα από τη Σικελία: η Ιταλία επειδή έχει οικοδομήσει μέσα στον χρόνο μια πλούσια και πολύ συγκροτημένη νομοθεσία για την προστασία των πολιτισμικών αγαθών, και ιδιαίτερα των αρχαιολογικών, τα οποία, ως γνωστόν, θεωρούνται αυτοδικαίως κρατική περιουσία προτού καν τα ευρήματα ανασυρθούν εμπράκτως από το ανασκαφικό πεδίο, και η Σικελία, που έχει στο παρελθόν υποστεί βαριές λεηλασίες της αρχαιολογικής της περιουσίας, επειδή έχει αγωνιστεί σε όλα τα θεσμικά φόρουμ για να δει αναγνωρισμένο το δικαίωμά της στην επιστροφή τους. Και εν προκειμένω, θα μπορούσε άραγε να αμφισβητήσει κανείς στα σοβαρά ότι, αιώνες τώρα και σε ολόκληρο τον κόσμο, “Παρθενώνας” σημαίνει “Αθήνα”, και συνεπώς “Ελλάδα”; Όπως νουθετεί ο Ευριπίδης: “Η γλώσσα της αλήθειας είναι απλή, και δεν χρειάζεται να την περιπλέκουμε”. Συνεπώς, εύχομαι προσωπικά το σημερινό να είναι το πρώτο βήμα σε ένα ταξίδι οριστικής επιστροφής, έναν “νόστο” χωρίς περαιτέρω χρονικούς περιορισμούς».
Δείτε επίσης:
Η τοποθέτηση του θραύσματος Fagan στο Μουσείο της Ακρόπολης (φωτ. Πάρις Ταβιτιάν).
Μουσείο Ακρόπολης: Αποδόθηκε το θραύσμα Fagan από το Παλέρμο (Euro.News):
Η παρουσίαση από την Ιταλική τηλεόραση Tg2, της επιστροφής του θραύσματος Fagan στην Αθήνα:
Il bellissimo servizio andato in onda oggi sul @tg2rai delle 13 sul ritorno ad #Atene del frammento del #Partenone https://t.co/meo6QY5XRI @GenSangiuliano pic.twitter.com/sm9n3jhsPI
— Alberto Samonà (@AlbertoSamona) January 12, 2022
Επαναπατρίζεται θραύσμα της Ζωφόρου του Παρθενώνα που βρίσκεται στην Ιταλία:
Ενημερωτικό σημείωμα για την παρουσία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην εκδήλωση για την παράδοση του «θραύσματος Fagan» στο Μουσείο της Ακρόπολης
«Το σημαντικό βήμα το οποίο γίνεται σήμερα πιστεύω ότι ανοίγει τον δρόμο έτσι ώστε και άλλα μουσεία να μπορέσουν να κινηθούν στην αντίστοιχη κατεύθυνση. Με πιο σημαντικό, φυσικά, το Βρετανικό Μουσείο, το οποίο θα πρέπει πια να αντιληφθεί ότι έχει έρθει ο καιρός τα μάρμαρα του Παρθενώνα τα οποία έφυγαν από την Ελλάδα σε συνθήκες που λίγο-πολύ είναι όλες γνωστές, να επιστρέψουν πια εδώ, στο φυσικό τους σπίτι», δήλωσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά την εκδήλωση για την παράδοση και τοποθέτηση του παρθενώνειου «θραύσματος Fagan» στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Το θραύσμα δόθηκε στο Μουσείο της Ακρόπολης από το Μουσείο Antonino Salinas του Παλέρμο με τη μέθοδο της κατάθεσης, όχι ως δάνειο, και θα εκτίθεται στην Αθήνα για τα επόμενα οκτώ χρόνια (4+4).
Η περιφερειακή διοίκηση της Σικελίας επιδιώκει το ιστορικό κειμήλιο να παραμείνει σε μόνιμη βάση στην Ελλάδα και έχει ζητήσει από την κεντρική κυβέρνηση στη Ρώμη τη νομική διευθέτηση του ζητήματος μέσω του Κώδικα περί της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Το θέμα εξετάζεται στο πλαίσιο της Επιτροπής Ανάκτησης και Αποκατάστασης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που έχει συσταθεί στο Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας.
«Η προσπάθεια της Ελληνικής Κυβέρνησης προκειμένου να επιτευχθεί η μόνιμη επανένωση όλων των Γλυπτών του Παρθενώνα συνεχίζεται αμείωτη», επισήμανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ενώ σημείωσε ότι η λύση η οποία βρέθηκε στην προκειμένη περίπτωση «αποδεικνύει ότι όταν υπάρχει διάθεση μεταξύ των μουσείων, μεταξύ των πολιτιστικών αρχών δύο χωρών, μπορεί να βρεθεί μία λύση η οποία είναι αμοιβαία αποδεκτή».
Τμήμα της Ιστορίας
Το «θραύσμα Fagan» αποτελεί απότμημα του λίθου VI της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα, όπου αναπαρίστανται ολύμπιοι θεοί ενώ παρακολουθούν την πομπή των Παναθηναίων και την παράδοση του πέπλου στην πολιούχο θεά Αθηνά. Στο θραύσμα έχουν διασωθεί τα κάτω άκρα θεάς, πιθανότατα της Άρτεμης. Tο αριστερό τμήμα της λίθου VI βρίσκεται στο Μουσείο της Ακρόπολης, ενώ το δεξιό τμήμα φιλοξενείται στο Βρετανικό Μουσείο, στο Λονδίνο.
Το θραύσμα -με ύψος 0,355 μέτρα, πλάτος 0,31 μέτρα και πάχος 0,105 μέτρα- ανήκε στη συλλογή του Robert Fagan, Βρετανού Πρόξενου στη Σικελία και στη Μάλτα, η οποία αγοράστηκε από το Πανεπιστήμιο του Παλέρμο μεταξύ 1818-1820. Περιήλθε στην κατοχή του Μουσείου Antonino Salinas το 1836. Το θραύσμα είχε εκτεθεί στο Μουσείο της Ακρόπολης για σύντομο χρονικό διάστημα το 2008, μέσω δανεισμού, στο πλαίσιο της περιοδικής έκθεσης «Νόστοι».
Η κατάθεση του «θραύσματος Fagan» στο Μουσείο της Ακρόπολης αποτελεί καρπό των επαφών ανάμεσα στην Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη και την περιφερειακή διοίκηση της Σικελίας, ειδικά τον Περιφερειακό Σύμβουλο Alberto Samonà, οι οποίες ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2020.
Χτίζεται η δυναμική για την προοπτική επαναπατρισμού
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε τον Νοέμβριο στον βρετανό ομόλογό του Boris Johnson το ζήτημα επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο, στο πλαίσιο της επίσκεψής του στο Λονδίνο.
Σε δηλώσεις του στη βρετανική εφημερίδα «The Telegraph» την προηγούμενη εβδομάδα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης στάθηκε στη «δυναμική που οικοδομείται» σταδιακά για τον επαναπατρισμό των Γλυπτών, προσθέτοντας ότι η επίσκεψή του στην Ντάουνινγκ Στριτ συνέβαλε στο να δημιουργηθεί «ένα μεγάλο κύμα διεθνούς υποστήριξης» κι ότι η συμφωνία με το «Antonino Salinas» θα μπορούσε να αποτελέσει οδικό χάρτη για μία συμφωνία με το Λονδίνο.
Ολόκληρη η δήλωση του Πρωθυπουργού
Σήμερα είναι μία πολύ σημαντική μέρα, όχι μόνο για το Μουσείο της Ακρόπολης, για την Ελλάδα, για τον παγκόσμιο πολιτισμό, καθώς το «θραύσμα Fagan» επιστρέφει στο σπίτι του, επιστρέφει στην Ελλάδα, επιστρέφει στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Έλειπε από την Ελλάδα για περισσότερα από 200 χρόνια. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά το Μουσείο Antonino Salinas του Παλέρμο αλλά και την περιφερειακή διοίκηση της Σικελίας που μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα ανταποκρίθηκαν στο αίτημα του Μουσείου της Ακρόπολης έτσι ώστε σήμερα το «θραύσμα Fagan» να επιστρέψει στην φυσική του θέση, εδώ, στην ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα.
Θέλω να τονίσω ότι η επιστροφή αυτή γίνεται με τη μορφή της κατάθεσης για 8 χρόνια με προοπτική το θραύσμα αυτό να παραμείνει μόνιμα στο Μουσείο της Ακρόπολης και αυτή η λύση η οποία βρέθηκε αποδεικνύει ότι όταν υπάρχει διάθεση μεταξύ των μουσείων, μεταξύ των πολιτιστικών αρχών δύο χωρών, μπορεί να βρεθεί μία λύση η οποία είναι αμοιβαία αποδεκτή.
Θέλω να τονίσω επίσης το γεγονός ότι η Ελληνική Κυβέρνηση, το Υπουργείο Πολιτισμού, αποστέλλει στο μουσείο Salinas δύο πολύ σημαντικά εκθέματα, ως ένδειξη αναγνώρισης αυτής της πολύ σημαντικής κίνησης η οποία έγινε από το ιταλικό μουσείο.
Η προσπάθεια της Ελληνικής Κυβέρνησης προκειμένου να επιτευχθεί η μόνιμη επανένωση όλων των Γλυπτών του Παρθενώνα συνεχίζεται αμείωτη και το σημαντικό βήμα το οποίο γίνεται σήμερα πιστεύω ότι ανοίγει τον δρόμο έτσι ώστε και άλλα μουσεία να μπορέσουν να κινηθούν στην αντίστοιχη κατεύθυνση. Με πιο σημαντικό, φυσικά, το Βρετανικό Μουσείο, το οποίο θα πρέπει πια να αντιληφθεί ότι έχει έρθει ο καιρός τα μάρμαρα του Παρθενώνα τα οποία έφυγαν από την Ελλάδα σε συνθήκες που λίγο-πολύ είναι όλες γνωστές, να επιστρέψουν πια εδώ, στο φυσικό τους σπίτι. Να επανενωθούν με τα υπόλοιπα μάρμαρα τα οποία εκτίθενται σε αυτό το θαυμάσιο μουσείο έτσι ώστε ο κάθε επισκέπτης να μπορεί να θαυμάσει αυτό το μοναδικό μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς στην ολότητά του όπως τού αξίζει εδώ στην Αθήνα υπό το φως του Αττικού ουρανού.
Ο Πρωθυπουργός απάντησε επίσης σε ερώτημα που ετέθη από διεθνές πρακτορείο στα αγγλικά (ανεπίσημη μετάφραση):
Δημοσιογράφος: Βρεθήκατε πρόσφατα στην Βρετανία και πιο συγκεκριμένα στη Ντάουνινγκ Στριτ. Μάλιστα θέσατε το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα. Τα αποτελέσματα ως αυτή τη στιγμή είναι περιορισμένα. Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι η σημερινή εξέλιξη θα αλλάξει τη γνώμη του Βρετανικού Μουσείου και τι έχετε να τους πείτε σε συνέχεια αυτής της κίνησης;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πρόκειται για πολύ σημαντικό βήμα διότι μιλάμε για το πρώτο θραύσμα που επιστρέφεται από μουσείο του εξωτερικού στο Μουσείο της Ακρόπολης, μέσω μιας αμοιβαία αποδεκτής διευθέτησης. Και πιστεύω ότι ανοίγει τον δρόμο ώστε και το Βρετανικό Μουσείο να προχωρήσει σε σοβαρή συζήτηση με τις Ελληνικές αρχές, ώστε να βρεθεί μία κοινώς αποδεκτή λύση. Όντως έθεσα το ζήτημα όταν επισκέφθηκα τον Πρωθυπουργό Johnson και με ενθάρρυνε η δήλωση του Πρωθυπουργού ότι η Βρετανική κυβέρνηση δεν θα αντιτεθεί σε μία πιθανή συμφωνία που θα μπορούσε να επιτευχθεί ανάμεσα στις Ελληνικές αρχές και το Βρετανικό Μουσείο. Και σίγουρα σκοπεύουμε να προωθήσουμε περαιτέρω το ζήτημα.
Για το λόγο αυτό θεωρώ πως η σημερινή εκδήλωση για την επιστροφή του θραύσματος είναι ένα τόσο σημαντικό γεγονός στη συνεχιζόμενη μάχη που δίνουμε για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα.
Για όποιον συνεχίζει να τρέφει αμφιβολίες για την ορθότητα του αιτήματος μας, θα τον καλούσα να επισκεφτεί αυτό το εξαιρετικό μουσείο ώστε να μπορέσει και ο ίδιος να συνειδητοποιήσει πως όντως μιλάμε για ένα μοναδικό μνημείο που διαμελίστηκε με βίαιο τρόπο πριν από 200 χρόνια και το οποίο «καλεί» για την επανένωσή του υπό το Αττικό φως, για να μπορεί έτσι να επικοινωνήσει με τον Παρθενώνα. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο σε αυτό το υπέροχο σημείο, στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Επίσης, με ενθαρρύνει ιδιαίτερα το γεγονός ότι η πλειονότητα των Βρετανών φαίνεται να στηρίζει το αίτημά μας. Αυτό αποτελεί ένδειξη πως οι καιροί αλλάζουν και ότι τα επιχειρήματα του Μουσείου της Ακρόπολης και της Ελληνικής Κυβέρνησης αναγνωρίζονται σαφώς από την κοινή γνώμη στη Βρετανία.
Όταν υπάρχει διάθεση, υπάρχει και τρόπος. Και αυτό θα συμβεί. Αργά ή γρήγορα θα συμβεί. Και προσβλέπουμε σε έναν εποικοδομητικό διάλογο με το Βρετανικό Μουσείο ώστε να βρεθεί μία αμοιβαία αποδεκτή λύση.
Σας ευχαριστώ.
Πηγή: Ελληνική Δημοκρατία | Πρωθυπουργός