ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ - Με αφορμή τον φετινό εορτασμό της 8ης Μαρτίου ως Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας, το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά παρουσίασε την επιτύμβια στήλη Δορκάδος. Η επιτύμβια στήλη βρισκόταν σε αποθήκη εγκαταλελειμμένης, ισόγειας, προσφυγικής κατοικίας στον Πειραιά. Ανακαλύφθηκε από τον Νικόλαο Σεφεριάδη, όταν η οικία περιήλθε με κληρονομιά στην ιδιοκτησία του. Χωρίς δεύτερη σκέψη, ο κληρονόμος επικοινώνησε με την ΕΦΑΠΝ για την παράδοσή της, στο μουσείο το 2020. Η στήλη βρέθηκε σπασμένη σε δύο τμήματα και ακουμπισμένη στον τοίχο με τέτοιο τρόπο, ώστε να μη φαίνεται η ανάγλυφη παράστασή της.
Επιτύμβια στήλη Δορκάδος (φωτ. Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά).
«Πρόκειται για ένα έργο υψηλής επιστημονικής, καλλιτεχνικής και ιστορικής σημασίας. Το γλυπτό εντάχθηκε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα στην έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά, καθώς εκτιμήθηκε ότι τα οφέλη από την παρουσίασή του στο κοινό είναι πολλά.» όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ανδρομάχη Καπετανοπούλου, αρχαιολόγος της ΕΦΑΠΝ.[1]
Η εκθεσιακή συλλογή των επιτύμβιων γλυπτών του μουσείου με θέμα: «Ανδρόγυνο σε μία σπάνια για την εποχή απόδοση συναισθημάτων.», εγείρει κοινωνικούς προβληματισμούς για την έμφυλη βία που εκδηλώνεται στην κοινωνία μας. Στόχος της έκθεσης αυτής είναι να εξεταστούν ενδελεχώς οι μηχανισμοί εκείνοι που διαχρονικά συντηρούν την έμφυλη διαφοροποίηση και τις κοινωνικές αντιλήψεις που διαμορφώνουν τις έμφυλες ταυτότητες και τους ρόλους των φύλων, σύμφωνα με τα αξιακά πρότυπα της κάθε εποχής, όπως αναφέρει η Καπετανοπούλου. Σε μια εποχή που ολοένα και αυξάνονται τα περιστατικά έμφυλης βίας, το νέο γλυπτό γίνεται η αφορμή για προβολή της γυναικείας ταυτότητας, της συντροφικότητας, της τρυφερότητας, της αγάπης για τη ζωή και του σεβασμού στην αξία του ανθρώπου.
«Είναι μοναδικός ο τρόπος με τον οποίο ο γλύπτης απέδωσε την ένταση των συναισθημάτων που απορρέουν κατά τη σκηνή του αποχωρισμού ενός ζευγαριού. Στα επιτύμβια σήματα της εποχής αυτής συνηθίζεται να αποδίδονται οικογενειακές σκηνές αποχαιρετισμού ανάμεσα σε εκείνον που φεύγει και στα αγαπημένα του πρόσωπα, τη γυναίκα, τον σύζυγο, τους γονείς, τα παιδιά, ακόμα και την πιστή θεραπαινίδα της οικογένειας, με έντονη έκφραση συναισθημάτων. Επιπλέον, στην περίπτωση της στήλης της Δορκάδος εντυπωσιάζει ο τρόπος με τον οποίο η γυναίκα κοιτάζει τον σύντροφό της με αγάπη, τρυφερότητα και ερωτισμό στο βλέμμα. Κι εκείνος, όμως, ανταποκρίνεται με ανάλογο βλέμμα μέσα στο οποίο συμπυκνώνεται όλη η προηγούμενη κοινή τους ζωή και αναδύεται η υπόσχεση ότι θα ξανανταμώσουν στον άλλο κόσμο. Η μελέτη και ερμηνεία των αττικών επιτύμβιων σημάτων του 4ου αι. π.Χ. έχει μεγάλη σημασία, καθώς σε αυτά αποτυπώνονται οι αντιλήψεις του Αθηναίου πολίτη για τη ζωή αλλά και για το επέκεινα», σημειώνει η Α. Καπετανοπούλου.
Η γυναίκα ονομάζεται Δορκάς, όπως αναγράφει η επιγραφή που συνοδεύει την παράσταση. «Δορκάς σημαίνει ελαφίνα. Το όνομα αυτό με την ποιητική του αύρα ήταν που μας ενέπνευσε -τη συνάδελφό μου Αλεξάνδρα Συρογιάννη και εμένα- κατά τον σχεδιασμό της έκθεσης να χρησιμοποιήσουμε στίχους του Σεφέρη από το ποίημα "Ρουκέτα", συλλογή "Στροφή" (1931):
'ήταν μια ελαφίνα
κίτρινη σα θειάφι
κι ήταν ένας πύργος
από χρυσάφι'.
Εκτιμήσαμε ότι ταιριάζει σε αυτήν την περίπτωση να ταυτιστούν κάποια χαρακτηριστικά της αγέρωχης ελαφίνας με τη γυναίκα, όπως ο δυναμισμός, η ευαισθησία, ο ερωτισμός και η δύναμη. Με αυτούς τους συνειρμούς, προσδοκούμε να δημιουργήσουμε ποικίλα ερεθίσματα προς τον επισκέπτη που θα προσεγγίσει και θα κατανοήσει το έκθεμα με τον δικό του μοναδικό τρόπο», συμπληρώνει η Καπετανοπούλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ «ΔΟΡΚΑΣ»
Γενική επιμέλεια : Σ. Χρυσουλάκη, Διευθύντρια ΕΦΑΠΝ
Σχεδιασμός έκθεσης: A. Καπετανοπούλου, Α. Συρογιάννη, αρχαιολόγοι ΕΦΑΠΝ
Επιστημονική ομάδα: Δρ. Α. Αναγνωστοπούλου, A. Καπετανοπούλου, Β. Κολοβού, Δρ. Α. Σαλίχου, Dr habil. Α. Συρογιάννη, αρχαιολόγοι ΕΦΑΠΝ
Εργασίες Συντήρησης και τοποθέτησης : Αικ. Παναγοπούλου, Προϊσταμένη Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης ΕΦΑΠΝ
Π. Δεδεβέσης, συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης ΕΦΑΠΝ
Ε. Μαζαράκη, μαρμαροτεχνίτης ΕΦΑΠΝ
Κ. Σούλης, εργατοτεχνίτης ΕΦΑΠΝ
K. Παρασκευόπουλος, Γ. Παρασκευόπουλος, Μ. Σταυρόπουλος, ειδικευμένοι τεχνίτες
Σχεδιαστική αποτύπωση του χώρου: Ε. Τσάκου, αρχιτέκτονας Μηχανικός ΕΦΑΠΝ
Φωτογραφίες/βίντεο: Γ. Ασβεστάς, φωτογράφος ΕΦΑΠΝ
Γραφιστική επιμέλεια: Σ. Πίστας
Ιδιαίτερες ευχαριστίες προς την ανάδοχο εταιρεία κατασκευής του Μετρό στον Πειραιά, για την τεχνική υποστήριξη.
[1]Λεπτομέρειες στη συνδρομητική σελίδα του ΑΠΕ-ΜΠΕ. © ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή από επισκέπτες της ιστοσελίδας.
