Προσαρτημένο στο ανατολικό άκρο της Ρωμαϊκής Αγοράς βρίσκεται το Ωρολόγιο του Ανδρονίκου του Κυρρήστου. Το μνημείο ήταν συγχρόνως ανεμοδείκτης και ηλιακό ρολόι (εξωτερικά), υδραυλικό ρολόι και πλανητάριο (εσωτερικά). Πρόκειται για μικρό οκτάγωνο οικοδόμημα με πλευρά 3,20 μ. κατασκευασμένο από λευκό πεντελικό μάρμαρο, το οποίο έκρυβε στο εσωτερικό του έναν ιδιοφυή εξοπλισμό, που σήμερα δυστυχώς λείπει. Στο εσωτερικό του λειτουργούσε ωρολόγιο με νερό και στην κορυφή της κωνικής στέγης υπήρχε μπρούτζινος τρίτωνας που περιστρεφόταν σύμφωνα με τον πνέοντα άνεμο και έδειχνε με μπρούτζινο ραβδί έναν από τους οκτώ ανέμους που απεικονίζονται προσωποποιημένοι στο πάνω μέρος καθεμιάς από τις οκτώ πλευρές του οικοδομήματος (αντιστοιχώντας στα οκτώ σημεία του ορίζοντα). Οι άνεμοι απεικονίζονται ως πτερωτοί άνθρωποι με ιδιαίτερο σύμβολο καθένας στα χέρια, ενώ το όνομα του καθενός είναι χαραγμένο κάτω από το αντίστοιχο τμήμα του γείσου: Βορέας, Σκίρων, Ζέφυρος, Λίψ, Νότος, Εύρος, Απηλιώτης, Καικίας. Πρόκειται για τον αρχαιότερο ανεμοδείκτη και μετεωρολογικό κέντρο. Το οικοδόμημα αναφέρει ο Βιτρούβιος (τελευταίο τέταρτο 1ου αι. π.Χ.) ως εξής: «Andronicus cyrrestes …conlocavit Athenis turrim marmoream octagonon et in singulis lateribus octagoni singulorum ventorum imagines» (1,6,4), αλλά πρέπει να υπήρχε ήδη από τον 2ο αι. π.Χ. Ο ιστορικός Ουάρων (π. 37 π.Χ.) αναφέρει το κτήριο ως «πύργο ωρολογίου» (Περί γεωργίας ΙΙΙ 5, 17).
Στα παλαιοχριστιανικά χρόνια το μνημείο λειτούργησε ως εκκλησία ή βαπτιστήριο και το 1688 μετατράπηκε από τους Τούρκους σε τεκέ, ιερό χώρο προσευχής των δερβίσηδων. Ο Λόρδος Έλγιν (1805) είχε καταστρώσει σχέδια για τη μεταφορά ολόκληρου του κτηρίου στην Αγγλία. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας το 1828 το κτήριο παρέμεινε αχρησιμοποίητο. Ο λαός είχε την εντύπωση ότι επρόκειτο για ναό αφιερωμένο στον Θεό Αίολο, εξ ου και η ονομασία «Ναός του Αιόλου», όπως και η ονομασία της κοντινής οδού . . .
Δημήτρης Γαρουφαλής
Αρχαιολόγος
Διαβάστε όλο το άρθρο Ανάτυπο PDF
