ΕΡΗΜΗ-ΠΙΘΑΡΚΑ - Το Τμήμα Αρχαιοτήτων του Υφυπουργείου Πολιτισμού ανακοίνωσε τη λήξη της ανασκαφικής περιόδου 2023 στη θέση Ερήμη-Πιθάρκα, που πραγματοποιείται κάτω από τη διεύθυνση των Καθ. Laerke Recht (Πανεπιστήμιο Graz, Αυστρία), Δρ. Katarzyna Zeman-Wisniewska (Πανεπιστήμιο Cardinal Stefan Wyszynski, Βαρσοβία, Πολωνία) και Δρ. Lorenzo Mazzotta (Πανεπιστήμιο Salento, Lecce, Ιταλία, με τη στήριξη μιας ομάδας φοιτητών και ειδικών από την Αυστρία, ΗΠΑ, Πολωνία και Κύπρο. Η φετινή ομάδα αποτελείτο από εννέα μέλη κάτω από την εποπτεία της Καθ. L. Recht. Οι έρευνες διήρκησαν από τις 24 Απριλίου μέχρι τις 26 Μαΐου 2023.
Η ανασκαφή επικεντρώθηκε στο βόρειο τμήμα της Περιοχής 1Α, συνεχίζοντας τις τομές που ξεκίνησαν το 2022 και επεκτεινόμενη σε νέες με σκοπό να αποκαλυφθούν τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα (τεμάχια 1109, 1110, 1111, 1209). Η περιοχή αποτελείται από ένα κτηριακό σύμπλεγμα από δωμάτια που ενώνονται με εξωτερικούς χώρους και ένα μεγάλο εξωτερικό χώρο στα βόρεια και ανατολικά των τομών. Στα νότια, οι τοίχοι ενώνονται με τις δοκιμαστικές τομές που είχαν προηγηθεί από το Τμήμα Αρχαιοτήτων και αποκαλύπτουν νέες κατασκευές. Αυτές φαίνεται ότι επεκτείνονται προς τα δυτικά, κάτω από το σύγχρονο οδικό δίκτυο.
Οι τομές 4 και 7 διερευνήθηκαν περαιτέρω (σε διαστάσεις 6 x 4 μ.), μια νέα τομή (αρ. 8) διανοίχθηκε στα δυτικά (σε διαστάσεις 6 x 4 μ) και τρεις μικρότερες τομές στα νότια (σε διαστάσεις1 x 4 μ) με στόχο να διερευνηθούν οι κατασκευές κοντά στα σύγχρονα θεμέλια που υπάρχουν στο σημείο.
Στην τομή 4, συνεχίστηκε η ανασκαφή του δωματίου 101, σε βαθύτερο επίπεδο απ’ ότι είχε αρχικά υπολογιστεί καθώς οι τοίχοι σώζονται σε ύψος που πλησιάζει το ένα μέτρο. Ανάμεσα στα ανώτερα στρώματα του δωματίου που αποτελούνταν από υλικό κατάρρευσης (λίθους και πλίνθους), εντοπίστηκε ο λαιμός και το χείλος από ένα πίθο. Στο βορειότερο τμήμα των κατώτερων στρωμάτων εντοπίστηκε ένα χοντρό στρώμα στάχτης συνδεδεμένο με μια πλίνθινη κατασκευή και ένα αναποδογυρισμένο λίθο με λαξευμένη επιφάνεια παιχνιδιού, ο οποίος έφερε στην επιφάνειά του ενδείξεις ασβεστοκονιάματος. Κάτω από αυτά, στο νότιο τμήμα του δωματίου εντοπίστηκε ένα εξαιρετικά διατηρημένο και επιμελώς κατασκευασμένο πάτωμα από ασβεστοκονίαμα.
Ερήμη-Πιθάρκα Κύπρου, 2023 (φωτ. Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου).
Το δωμάτιο 101 ενώνεται με μια σειρά άλλων δωματίων στα δυτικά μέσω μιας εισόδου στα βορειο-δυτικά που οδηγεί σε ένα διάδρομο. Αυτή η είσοδος είχε σφραγιστεί σε μεταγενέστερο στάδιο και ο διάδρομος μίκρυνε σημαντικά σε πλάτος από ένα τοίχο που κατασκευάστηκε παράλληλα με αυτόν. Τα δωμάτια στα δυτικά περιλαμβάνουν τα R104, R105, R106 και R107. Υπάρχει μεγάλη διατάραξη και κατάρρευση των τοίχων, αλλά όσοι σώζονται σε καλή κατάσταση είναι αρκετά πλατιοί (60-80 εκ.), φθάνουν σε ύψος έως και 1,50 μ. και είναι επιμελώς κατασκευασμένοι. Στην ύστερη φάση, τα δωμάτια R106 και R107 είχαν αναδιαμορφωθεί και μετατραπεί στο μικρότερο χώρο του δωματίου R102 και το μεγαλύτερο χώρο του δωματίου R103. Στα βόρεια του συμπλέγματος των δωματίων εντοπίστηκε ένας εξωτερικός χώρος με στοιχεία κατάρρευσης.
Η κεραμική που εντοπίστηκε κατά τη φετινή έρευνα αποτελείται κυρίως από πίθους, Λευκή Ακόσμητη κεραμική, χονδροειδή αγγεία, Τροχήλατη Λευκή Γραπτή, κεραμική με Δακτυλιόσχημη βάση και Λευκόχριστη κεραμική. Οι εισαγωγές περιορίζονται σε όστρακα ενός Μινωικού εμπορικού αμφορέα και ενός σχεδόν ακέραιου Χαναανίτικου εμπορικού αμφορέα με σφραγισμένη επιφάνεια στη λαβή. Τα ευρήματα στηρίζουν την κύρια χρονολόγηση της θέσης στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού (Υστερο-κυπριακή ΙΙΓ) με κάποιες ενδείξεις χρήσης από την ΥΚΙΙΒ μέχρι και την ΥΚΙΙΙΑ.
Ανάμεσα στα σημαντικά ευρήματα της φετινής ανασκαφικής περιόδου συγκαταλέγονται μια σχεδόν ακέραιη τριποδική πυξίδα της Λευκής Ακόσμητης κεραμικής, αρκετοί λίθοι με λαξευμένες επιφάνειες/ παιχνίδια (ένας εκ των οποίων μεγάλων διαστάσεων), τριβεία, μια λεπίδα από κράμα χαλκού σκόπιμα διπλωμένη και ένα λαξευμένο δακτυλίδι από πικρόλιθο.
(Υπεύθυνοι ανασκαφής: Καθ. Laerke Recht, Δρ. Katarzyna Zeman-Wisniewska και Δρ. Lorenzo Mazzotta)
Πηγή: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου
Ερήμη-Πιθάρκα Κύπρου, 2023 (φωτ. Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου).