Μια ιστορία των πολιτισμών. Πώς η αρχαιολογία ανατρέπει τις γνώσεις μας

JEAN-PAUL DEMOULE, DOMINIQUE GARCIA, ALAIN SCHNAPP - Από τη δεκαετία του 1980, μια σιωπηλή επανάσταση έχει ανατρέψει τις γνώσεις μας για την ιστορία της ανθρωπότητας: η επανάσταση που έφεραν οι εκπληκτικές τεχνικές και μεθοδολογικές πρόοδοι της αρχαιολογίας, ιδίως χάρη στην ανάπτυξη της προληπτικής αρχαιολογίας. Πολλές αντιλήψεις του χτες εκλεπτύνθηκαν, ολόκληρα κομμάτια αυτής της ιστορίας που αγνοούνταν μέχρι πρότινος ήρθαν στο φως. Παρότι όμως η επανάσταση αυτή οδήγησε σε άνθιση των επιστημονικών δημοσιεύσεων, έλειπε μια συνολική θεώρηση, προσιτή και στους μη ειδικούς. Με αυτή την πρόκληση θέλησαν να αναμετρηθούν με τον ανά χείρας τόμο τρεις από τους επιφανέστερους Γάλλους αρχαιολόγους.

Με συμβολές από εβδομήντα έναν ειδήμονες από όλο τον κόσμο, συνοδεία πλούσιας εικονογράφησης και πρωτότυπων χαρτών, το βιβλίο προτείνει μια ανανεωμένη ιστορία των πολιτισμών. Καλύπτει όλες τις περιόδους και τις ηπείρους, δίνοντας έμφαση στις πιο σημαντικές εξελίξεις: τον εντοπισμό του λίκνου της ανθρωποποίησης, τις απαρχές και την επέκταση των πολιτισμών μόνιμης εγκατάστασης, τις οικονομικές και πολιτικές στρατηγικές που οδήγησαν στην ίδρυση των μεγάλων αυτοκρατοριών και τις συνθήκες διάλυσής τους, τις μορφές της παγκοσμιοποίησης στη νεότερη και σύγχρονη περίοδο, χωρίς να ξεχνάμε τις μεταναστεύσεις που διαδέχθηκαν η μια την άλλη από την προϊστορία μέχρι σήμερα.

Χάρη σε αυτή τη συνολική επισκόπηση της ανθρώπινης περιπέτειας, ανακαλύπτουμε πώς συνεισφέρει η αρχαιολογία στη γνώση των κοινωνιών χωρίς γραφή όσο και των πολιτισμών του γραπτού λόγου. Βλέπουμε επίσης πώς κάνει εφικτό έναν νέο διάλογο ανάμεσα σε κειμενικές και υλικές πηγές, φέρνοντας ανακατατάξεις σε πολλούς τομείς της αρχαίας, μεσαιωνικής και νεότερης ιστορίας.

Ο Jean-Paul Demoule, αρχαιολόγος και πρώην πρόεδρος του Εθνικού Ινστιτούτου Προληπτικών Αρχαιολογικών Ερευνών (Institut National de Recherches Archéologiques Préventives, INRAP), είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Paris 1 Panthéon-Sorbonne και συγγραφέας πολλών βιβλίων, όπως των Mais où sont passés les Indo-Européens? Le mythe d’origine de l’Occident (Seuil, 2014), Trésors. Les petites et grandes découvertes qui font l’archéologie (Flammarion, 2019) και Aux origines, l’archéologie (La Découverte, 2020).

Ο Dominique Garcia είναι πρόεδρος του INRAP και πανεπιστημιακός.

Ο Alain Schnapp είναι καθηγητής ελληνικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Paris 1 Panthéon-Sorbonne. Ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τις μεθόδους της αρχαιολογίας και για την ιστορία της. Υπήρξε διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Ιστορίας της Τέχνης (Institut National d’Histoire de l’Art, INHA) από την ίδρυσή του έως το 2005.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος
Jean-Paul Demoule, Dominique Garcia και Alain Schnapp
Πρόλογος των επιμελητών στην ελληνική έκδοση
Νένα Γαλανίδου, Νίκος Ευστρατίου
Απέναντι στο παρελθόν: μια σύντομη ιστορία
Alain Schnapp
Πίνακες και χάρτες
Η ανθρωποποίηση και οι κοινωνίες των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών
Jean-Jacques Hublin
Κλίμα και περιβάλλον τα τρία τελευταία εκατομμύρια χρόνια
Laurent Bruxelles
Ηθολογικά μοντέλα για την πρώιμη προϊστορία
Frederic Joulian
Τα αρχαιότερα εργαλεία του κόσμου και η γνωσιακή εξέλιξη των Ανθρωπινών (Αυστραλοπίθηκοι, Κενυάνθρωποι και Homo habilis)
Sonia Harmand
Ανάδυση του γένους Homo
Sandrine Prat
Η πρώτη έξοδος από τη Αφρική
Sandrine Prat
Οι κληρονόμοι του Homo erectus: Νεάντερταλ, Ντενίσοβα, sapiens και Φλόρες
Pascal Depaepe
Homo sapiens: εξέλιξη, εμφάνιση και εξάπλωση
Nicolas Zwyns
Η Ευρώπη της Ανώτερης Παλαιολιθικής Περιόδου
Francois Bon
Οι επαναστάσεις της προϊστορικής τέχνης
Oscar Moro Abadia
Ο αποικισμός της αμερικανικής ηπείρου
Reginald Auger
Οι πρώτοι κάτοικοι της Νέας Γουινέας
Glenn Summerhaynes
Ο πρώτος αποικισμός της Αυστραλίας
Sue O'Connor
Η Ευρώπη των τελευταίων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών
Frederic Seara
Οι πρώτες αγροτικές κοινωνίες
Jean-Paul Demoule
Εξημερώνοντας το ζώο: βιολογικές, κοινωνικές και φιλοσοφικές προκλήσεις
Lamys Hachem
Από τις πρώτες γεωργικές πρακτικές στην εξημέρωση των φυτών
Margareta Tengberg
Η νεολιθικοποίηση της Εγγύς Ανατολής
Anna Belfer-Cohen, Nigel Goring-Morris
Οι πρώτες κοινωνίες μόνιμης εγκατάστασης και οι πρώτες νομαδικές κοινωνίες στην κεντρική και νότια Ασία
Frederique Brunet
Οι πρώτοι αγροτικοί πολιτισμοί της Κίνας
Li Liu
Η ανάδυση της γεωργίας στην Αυστραλία και στην Ωκεανία
Tim Murray
Διάδοση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας στην Αφρική
Augustin F. C. Holl
Οι πρώτες αγροτοκτηνοτροφικές κοινωνίες στην αμερικανική ήπειρο
Michelle Elliot, Nicolas Goepfert
Αγροτοκτηνοτροφικές οικονομίες και πολιτισμικά τοπία στη Νεολιθική Ευρώπη
Claire Manen
Προϊστορική βία
Marylene Patou-Mathis
Νομάδες ή μόνιμα εγκατεστημένοι; Τα πολλά πρόσωπα των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών
Thomas Perrin
Ευρωπαϊκές κοινωνίες της Εποχής του Χαλκού και της πρώιμης Εποχής του Σιδήρου
Cyril Marcigny
Το ινδοευρωπαϊκό αρχαιολογικό πρόβλημα
Jean-Paul Demoule
Απαρχές και επέκταση των συγκεντρωτικών κρατών
Dominique Garcia
Μεσοποταμία: Από τις πόλεις-κράτη στις αυτοκρατορίες
Jean-Louis Huot
Πολιτισμοί του Ινδού, του Ώξου και του Ιρανικού Υψιπέδου
Massimo Vidale
Κατανοώντας την αρχαία Ινδία
Charles Malamoud
Η αρχαιολογία της Κίνας πριν από την αυτοκρατορική Κίνα
Ryosuke Kakudo
Οι μορφές του κράτους στην αρχαία Αίγυπτο
John Baines
Η ανάδυση των ανακτορικών συστημάτων στον αιγαιακό κόσμο της 2ης χιλιετίας
Annie Schnapp-Gourbeillon
Η ελληνική εξάπλωση
Emanuele Greco
Οι Φοίνικες, από την Ανατολική Μεσόγειο έως την Ιβηρική Χερσόνησο
Pierre Rouillard
Οι Ετρούσκοι: ταυτότητα και κυκλοφορίες
Michel Gras
Μια αναδυόμενη μορφή κράτους: τα κελτικά πριγκιπάτα
Dominique Garcia
Η εποικοδόμηση της επικράτειας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Laurence Tranoy
Η αμερικανική ήπειρος: από τα χωριά στα κράτη
Brigitte Faugere
Η υποσαχάρια Αφρική, από την πρώτη μεταλλουργία έως την έλευση του ισλάμ
Bertrand Poissonnier
Από τις αυτοκρατορίες στην παγκοσμιοποίηση
Jean-Paul Demoule, Alain Schnapp
Γέννηση και εξάπλωση του χριστιανιμού
Jean Guyon
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία: μια χιλιετής ιστορία μεταξύ Ευρώπης και Ασίας
Jean-Pierre Sodini
Αρχαιολογία του ισλάμ στην Εγγύς και Μέση Ανατολή
Alastair Northedge
Η μουσουλμανική Δύση στο φως της μεσαιωνικής αρχαιολογίας
Jean-Pierre Van Staevel
Η Ευρώπη του πρώιμου Μεσαίωνα
Isabelle Catteddu
Οι Βίκινγκ, πρώτο σημάδι ένωσης του παλιού με τον νέο κόσμο
Vincent Carpentier
Ο ύστερος Μεσαίωνας στη Δυτική Ευρώπη
Laurent Schneider
Η γέννηση του ρωσικού κράτους τον 9ο αιώνα και η επέκτασή του
Michel Kazanski
Οι κατακτήσεις της μογγολικής αυτοκρατορίας
Emma Zilivinskaia
Η αρχαιολογία των εβραϊκών κοινοτήτων της Ευρώπης
[...]