ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ / ΧΑΓΗ - Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Europa Nostra μόλις ανακοίνωσαν τους νικητές των Ευρωπαϊκών Βραβείων Πολιτισμικής Κληρονομιάς / Βραβείων Europa Nostra για το 2022, που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό το έτος, το οποίο σηματοδοτεί την 20η επέτειο των κορυφαίων Βραβείων της Ευρώπης στον τομέα της πολιτισμικής κληρονομιάς, βραβεύονται 30 εξαιρετικά επιτεύγματα από 18 Ευρωπαϊκές χώρες σε 5 κατηγορίες. Οι τελευταίες ευθυγραμμίζονται πλήρως με τις τελευταίες εξελίξεις και προτεραιότητες που έχει θέσει η Ευρώπη σε ό,τι αφορά πολιτικές και πρακτικές στον τομέα της πολιτισμικής κληρονομιάς. To ένα από τα οκτώ ευρωπαϊκά βραβεία στην Κατηγορία της Συντήρησης απονέμεται στην Ελλάδα για την στερέωση και αποκατάσταση του Μνημείου της Επισκοπής στη Σίκινο.
Οι νικητές θα τιμηθούν στις 26 Σεπτεμβρίου στην Πράγα στην Τελετή Απονομής των Ευρωπαϊκών Βραβείων Πολιτισμικής Κληρονομιάς, η οποία θα λάβει χώρα στο πρόσφατα ανακαινισμένο κτίριο της Κρατικής Όπερας, με οικοδεσπότες την Επίτροπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέματα Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας, Μariya Gabriel, και τον Πρόεδρο του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Europa Nostra, Δρ Hermann Parzinger.
Μετά την ανακοίνωση των νικητών για το 2022, η Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Μariya Gabriel, δήλωσε: «Συγχαίρω θερμά όλους τους νικητές των φετινών Ευρωπαϊκών Βραβείων Πολιτισμικής Κληρονομιάς / Βραβείων Europa Nostra για την εξαίρετη ποιότητα της δουλειάς τους και το άνοιγμα του έργου τους στην καινοτομία. Το 2022 είναι ένα ιδιαίτερο έτος, καθώς εορτάζουμε την 20η επέτειο των Βραβείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πολιτισμική κληρονομιά, το οποίο έχει αναχθεί στο πλέον εξέχον έπαθλο στους κύκλους της Ευρωπαϊκής κοινότητας που στηρίζει την πολιτισμική κληρονομιά. Πολλές από τις βραβευθείσες πρωτοβουλίες καταδεικνύουν το τεράστιο ενδιαφέρον και την δέσμευση των νέων ανθρώπων για την κληρονομιά, την ιστορία και την πολιτιστική μας ταυτότητα, κάτι το οποίο σχετίζεται ειδικότερα με το φετινό Ευρωπαϊκό Έτος για τη Νεολαία. Μια ιδιαίτερη σκέψη συνοδεύει τους δύο Ουκρανούς νικητές. Το πρόγραμμα « Δημιουργική Ευρώπη», που συγχρηματοδοτεί τα Βραβεία, επισημαίνει την ιδέα της προώθησης του πολιτισμού και της δημιουργικότητας στην οικοδόμηση συμπεριληπτικών και συνεκτικών κοινωνιών, θεμελιωμένων στις βασικές Ευρωπαϊκές αξίες.»
Ο Πρόεδρος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Europa Nostra, Δρ. Hermann Parzinger είπε: «Οι νικητές των Βραβείων της φετινής χρονιάς αποτελούν ισχυρά παραδείγματα του πώς η πολιτισμική μας κληρονομιά μας επανασυνδέει με τη φύση, βοηθάει στη δημιουργία της αίσθησης του τόπου και του «ανήκειν», και αποτελεί αναπόσπαστο δομικό στοιχείο για την ανάπτυξη μιας κυκλικής οικονομίας που θα υποστηρίζει έναν τρόπο ζωής αειφόρο και συμπεριληπτικό. Συγχαίρω αυτούς τους εξαίρετους νικητές –επαγγελματίες και θιασώτες– για το ουσιαστικό και αξιέπαινο έργο τους».
Μνημείο της Επισκοπής στη Σίκινο, Ελλάδα
Το μνημείο της Επισκοπής Σικίνου, ενός από τα μικρότερα νησιά των Κυκλάδων, είναι ένα μαυσωλείο των ρωμαϊκών χρόνων που ανοικοδομήθηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ. και διατηρήθηκε μέχρι σήμερα σχεδόν ακέραιο λόγω της μετατροπής του σε βυζαντινό ναό με αδιάλειπτη χρήση. Το αρχαίο οικοδόμημα συνδυάζεται με διαδοχικές επεμβάσεις κατά τον μεσαίωνα και τα νεώτερα χρόνια, προσφέροντας ένα μοναδικό παλίμψηστο ιστορικών περιόδων που σπάνια διασώζεται σε άλλες περιπτώσεις αρχαίων μνημείων.
Επισκοπή Σικίνου (φωτ. ΕΦΑ Κυκλάδων / ΥΠΠΟΑ).
Σοβαρά πληγωμένο από καταστροφικούς σεισμούς και ανθρώπινες επεμβάσεις ανά τους αιώνες, το μνημείο εγκαταλείφθηκε τον 20ό αιώνα. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων το 2016 αποφάσισε την αποκατάστασή του και την επαναλειτουργία του για το κοινό. Την μελέτη αποκατάστασής του ανέλαβε το επιστημονικό προσωπικό της Εφορείας, εγχείρημα που υποστηρίχθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και το Ίδρυμα Α. & Μ. Μαρτίνου με την χρηματοδότηση της στατικής και γεωτεχνικής μελέτης. Το συνολικό έργο αποκατάστασης του μνημείου χρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Το εντυπωσιακό αρχαίο μαυσωλείο, που δημιουργήθηκε στους μεταβατικούς αιώνες της Ύστερης Αρχαιότητας, υπήρξε διαχρονικά τοπόσημο για το νησί της Σικίνου. Η αρχαιολογική έρευνα που έλαβε χώρα κατά την αναστήλωση του μνημείου εμπλούτισε τις γνώσεις μας για τα ταφικά μνημεία της ρωμαϊκής περιόδου στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς και για την βυζαντινή ναοδομία στις Κυκλάδες. Κατά τις εργασίες αποκατάστασης της Επισκοπής, αποκαλύφθηκαν πολύτιμα τεκμήρια του παρελθόντος, όπως επιγραφές και σπαράγματα ρωμαϊκών και βυζαντινών τοιχογραφιών, για την διατήρηση των οποίων εγκαταστάθηκε σύστημα παρακολούθησης μικροκλίματος. Το σημαντικότερο εύρημα ήταν ο ερμητικά σφραγισμένος, ασύλητος τάφος μιας γυναίκας της ανώτερης τάξης, ονόματι «Νεικώ».
Επισκοπή Σικίνου (φωτ. ΕΦΑ Κυκλάδων / ΥΠΠΟΑ).
Η κοινότητα της Σικίνου αφοσιωμένη στην αναστήλωση του μνημείου της Επισκοπής παρείχε κάθε υποστήριξη για την υλοποίηση του έργου. Με το κτήριο κλειστό για το κοινό επί μισό αιώνα, η τοπική κοινωνία προσδοκά να αποκαταστήσει τον ζωτικό δεσμό της με το εμβληματικό μνημείο, αρχικά με την αναβίωση του ετήσιου εορτασμού του δεκαπενταύγουστου και στη συνέχεια εγκαινιάζοντας πολιτιστικές δραστηριότητες σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων σε αυτό τον απαράμιλλο αρχαιολογικό χώρο.
«Αυτό το έργο συνδύασε την μεθοδική έρευνα με την σχολαστική συντήρηση που είχαν ως αποτέλεσμα την υψηλής ποιότητας αποκατάσταση του μνημείου. Το μνημείο της Επισκοπής αποτελεί εξαιρετικό πολιτιστικό τοπόσημο για το οποίο είναι ιδιαίτερα υπερήφανη η μικρή νησιωτική κοινότητα. Κατά τις εργασίες αποκατάστασης του μνημείου επιδιώχθηκε η κατά το δυνατόν επανάχρηση αυθεντικών αρχιτεκτονικών μελών όπως επίσης ενσωματώθηκαν λίθοι που περισυλλέχθηκαν από τον περιβάλλοντα χώρο του. Ο συνδυασμός αρχιτεκτονικών στοιχείων ενός μαυσωλείου της ρωμαϊκής εποχής με αυτά ενός βυζαντινού ναού δημιουργούν ένα μοναδικό μνημείο που είναι απλά καθηλωτικό» τόνισε η Κριτική Επιτροπή Απονομής του Βραβείου.
