Πέθανε στις 11/8/2021, σε ηλικία 79 ετών, ο αρχαιολόγος Στέφανος Μίλλερ. Ο Στέφανος Μίλλερ ήταν ένας από τους διαπρεπέστερους αρχαιολόγους που αφιέρωσε 40 χρόνια της καριέρας του στην Ελλάδα.
Γεννήθηκε στο Γκόσεν (Goshen) της Ιντιάνα των ΗΠΑ . Ολοκλήρωσε το πρώτο του πτυχίο στα Αρχαία Ελληνικά στο Wabash College και το Διδακτορικό του στην Κλασσική Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον. Ο δεσμός του με την ιδιαίτερη πατρίδα του δεν είναι, όπως θα δούμε, ο μόνος λόγος για τον οποίο, συγγραφική αδεία, μετονομάστηκε σε «Ιντιάνα Μίλλερ» για τις ανάγκες ενός συναρπαστικού βιβλίου.
Ο Στέφανος Μίλλερ στον ναό του Δία στη Νεμέα.
Μετά από ανασκαφές σε διάφορες τοποθεσίες του Αρχαίου Ελληνικού κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ολυμπίας και, για τέσσερα χρόνια, της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών, ξεκίνησε τις δικές του ανασκαφές στη Νεμέα το 1973.
Κατά τα 35 χρόνια της εργασίας του στη Νεμέα, όχι μόνο διενήργησε ανασκαφές που έφεραν στο φως σημαντικά ευρήματα όπως το στάδιο όπου διεξάγονταν τα Νέμεα, αλλά δημιούργησε και αρχαιολογικό πάρκο, κατασκεύασε αρχαιολογικό μουσείο και οργάνωσε την έκθεση του, ενώ ξεκίνησε και την αναστήλωση του αρχαίου Ναού του Δία. Ταυτόχρονα, υπηρετούσε ως Καθηγητής Κλασσικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Berkeley, με εξαίρεση τα έτη 1982-1987, όταν διετέλεσε Διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασσικών Σπουδών στην Αθήνα. Δημοσίευσε πολλά βιβλία και άρθρα σχετικά με τις ανακαλύψεις του στη Νεμέα,όπως π.χ. το Nemea II: The Early Hellenis tic Stadium (University of California Press2001), ενώ έχει γράψει και βιβλία που δεν αφορούν τη Νεμέα, όπως τα:
-The Prytaneion: Its Function and Architectural Form (U.C. Press 1978),
-Arete: Greek Sports from Ancient Sources3 (U.C. Press 2004),
-Ancient Greek Athletics (Yale University Press 2004),
-Ο Πλάτων στην Ολυμπία (Αθήναι 2008), και
-The Berkeley Plato (U.C. Press 2009).
Είχε ανακηρυχθεί επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, τιμήθηκε ως Ταξιάρχης του Τάγματος της Τιμής από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας και είχε αναγνωριστεί ως «Πρόσωπο της Εβδομάδας» από το Αμερικανικό τηλεοπτικό κανάλι ABC το 2004.
Από τη συνταξιοδότησή του το 2005 μοίραζε τον χρόνο του, μαζί με τη σύζυγό του Έφη, ανάμεσα στην Καλιφόρνια και την Αρχαία Νεμέα, όπου ετοίμαζε σειρά βιβλίων και άρθρων σχετικά με τη Νεμέα και άλλα θέματα, μεταξύ των οποίων μία σημαντική μελέτη σχετικά με τα αίτια της σκοτεινής περιόδου του μεσαίωνα.
Το 2005 με προεδρικό διάταγμα ο Στέφανος Μίλλερ πολιτογραφήθηκε Έλληνας υπήκοος.
Το 2009 απευθύνθηκε εγγράφως στον εκδότη του αμερικανικού περιοδικού Archaeology Magazine, αντιδρώντας έντονα στη δημοσίευση επιστολής με τίτλο «A Letter from Macedonia», μια χώρα που η Ελλάδα ονόμαζε (τότε) ΠΓΔΜ και ο Στέφανος Μίλλερ «αρχαία Παιωνία». Ακολούθως, υπερασπιζόμενος «την ελληνικότητα της Μακεδονίας,» απηύθυνε επιστολή στον Αμερικανό πρόεδρο Ομπάμα (http://Macedonia-evidence.org), την οποία έως σήμερα έχουν υπογράψει περί τους 350 πανεπιστημιακούς.
Ο Στέφανος Μίλλερ στον ναό του Δία στη Νεμέα.
Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε για την απώλεια του Στέφανου Μίλλερ:
«Με την απώλεια του Στέφανου Μίλλερ, η αρχαιολογική έρευνα χάνει έναν σπουδαίο, αφοσιωμένο επιστήμονα και η Ελλάδα έναν μεγάλο φίλο. Ο Στέφανος Μίλλερ αφιέρωσε τη ζωή και το έργο του στην ανακάλυψη και στην ανάδειξη των θησαυρών της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Η ανασκαφική του έρευνα στη Νεμέα, το διδακτικό του έργο, η θητεία του ως Διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, χαρακτηρίζονταν πάντοτε από ένα σημαντικό όραμα, την παράλληλη πορεία της επιστήμης με την αναπτυξιακή διάσταση του Πολιτισμού. Αποχαιρετούμε τον Στέφανο Μίλλερ με θλίψη. Όλοι όσοι τον γνωρίσαμε και συνεργαστήκαμε μαζί του, κρατούμε στη μνήμη μας με σεβασμό και εκτίμηση, την επιστημονική του λαμπρότητα, την ανθρωπιά και την προοδευτική του σκέψη».
Τη βαθιά θλίψη της για την απώλεια του καθηγητή Στέφανου Μίλλερ εξέφρασε η ΕΦΑ Κορινθίας, ο οποίος, όπως σημειώνει, «αφιέρωσε τη ζωή του στην ανασκαφή και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Νεμέας, τον οποίο αγάπησε σαν δικό του παιδί. Ο Στέφανος Μίλλερ υπήρξε η ψυχή της Αναβίωσης των Νέμεων Αγώνων και για τη μεγάλη προσφορά του πολιτογραφήθηκε Έλληνας».
Το Διοικητικό Συμβούλιο του Μουσείου Ακρόπολης εξέφρασε τη βαθιά του θλίψη για τον θάνατο του καθηγητή Στέφανου Μίλλερ, αρχαιολόγου, ο οποίος ξαναζωντάνεψε την αρχαία Νεμέα. Ήταν βαθύς γνώστης της ελληνικής αρχαιολογίας και λάτρης της σύγχρονης Ελλάδας και του πολιτισμού της.
Ο Αμερικανός πρέσβης Τζέφρι Πάϊατ αναδημοσίευσε το μήνυμα του υφυπουργού και σχολίασε: «Πολύ θλιβερά νέα για έναν Αμερικανό λόγιο που συνέβαλε σημαντικά στους πολιτιστικούς δεσμούς μεταξύ των χωρών μας (και της Καλιφόρνιας)».
Ο υφυπουργός γράψε στο twitter: «Αποχαιρετάμε έναν σπουδαίο Έλληνα, τον αρχαιολόγο Στέφανο Μίλλερ. Αφιερώθηκε στην Νεμέα, έφτιαξε το μουσείο, την αναστύλωση του ναού του Δία, τα Νέμεα, δίδαξε σε χιλιάδες μαθητές, ενέπνευσε εκατομμύρια ανθρώπους και ήταν το σημείο αναφοράς, ο πρεσβευτής της Νεμέας ανά τον κόσμο».
Πηγή: ΥΠΠΟΑ | ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ | ΑΠΕ-ΜΠΕ | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ | ΤΟ ΒΗΜΑ
Ancient Nemea with Stephen Miller / Αρχαία Νεμέα με τον Στέφανο Μίλλερ (DreamMasterProduction, 23/4/2020)
Στέφανος Μίλλερ: «Αντίο» στον μεγάλο θεματοφύλακα της αρχαίας μας κληρονομιάς ΕΡΤ 11/8/2021