ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ (ΜΕΤΡΟ) – Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), αφού ενημερώθηκε για τα τελευταία, πολύ αξιόλογα ευρήματα που είδαν πρόσφατα το φως, στο πλαίσιο των εργασιών για την κατασκευή του Μετρό Θεσσαλονίκης, αποφάσισε ομόφωνα τη συντήρηση των ψηφιδωτών και του υπόκαυστου λουτρού.
Συγκεκριμένα, τα ψηφιδωτά δάπεδα, χρονολογούμενα στον 4ο και 5ο αιώνα μ.Χ., τα οποία βρέθηκαν στη νότια είσοδο του σταθμού Αγίας Σοφίας του Μετρό Θεσσαλονίκης, κάτω από την ημικυκλική μαρμαρόστρωτη πλατεία του 6ου αιώνα, θα αποσπαστούν και θα συντηρηθούν. Επίσης θα αποσπαστεί το υπόκαυστο λουτρού, προκειμένου να αξιοποιηθεί για εκθεσιακούς λόγους, ενώ θα διερευνηθεί, σε συνεργασία με την Αττικό Μετρό, σε ποιο σημείο του σταθμού μπορεί να εκτεθούν τα καλύτερα σωζόμενα ψηφιδωτά δάπεδα.
Ψηφιδωτό δάπεδο. Σταθμός Αγίας Σοφίας, Θεσσαλονίκη (φωτ.: ΥΠΠΟΑ).
Κάτω από την ημικυκλική πλατεία της νότιας εισόδου του σταθμού Αγίας Σοφίας (η οποία έχει αποσπαστεί προσωρινά και θα επανέλθει μετά το τέλος ανασκαφών και τη διαμόρφωση της εισόδου) ανακαλύφθηκε ένα μεγάλο συγκρότημα τής ύστερης αρχαιότητας με αλλεπάλληλες φάσεις, που χρονολογούνται από το α’ ήμισυ του 4ου αιώνα ως και τον 5ο αιώνα μ.Χ. και το οποίο καταλαμβάνει έκταση περίπου 315 τ.μ. Τα εντυπωσιακά ευρήματα είναι: α) τμήμα δυτικής στοάς αιθρίου, η οποία επικοινωνεί μέσω ανοιγμάτων με επιμήκη ανοικτό χώρο, β) πέντε χώροι που εκτείνονται παρατακτικά, γ) ένα πλήρες υπόκαυστο λουτρού σε πολύ καλή κατάσταση και δ) πολύ όμορφα ψηφιδωτά δάπεδα από φυσική, πολύχρωμη ψηφίδα. Κατά τόπους τα ψηφιδωτά αυτά έχουν καταστραφεί από το άνοιγμα μεγάλων οπών (για την κατασκευή βόθρων κατά την οθωμανική περίοδο), ενώ πολλοί από τους τοίχους των δωματίων έχουν ολοκληρωτικά αφαιρεθεί από την αρχαιότητα για να επαναχρησιμοποιηθεί το υλικό τους.
Ψηφιδωτό δάπεδο. Σταθμός Αγίας Σοφίας, Θεσσαλονίκη (φωτ.: ΥΠΠΟΑ).
Ο διάκοσμος των ψηφιδωτών είναι γεωμετρικής τεχνοτροπίας· στο κεντρικό τμήμα ενός από αυτά υπάρχει παράσταση μέσα σε μετάλλιο, που απεικόνιζε μια γυναικεία μορφή, πιθανότατα Αφροδίτη. «Δυστυχώς, ήδη μάλλον από την αρχαιότητα, αφαιρέθηκε το κεφάλι της μορφής αυτής, που κατά πάσα πιθανότητα ήταν Αφροδίτη, καθώς φαίνεται το πρόσωπο ενός Έρωτα που είναι γαντζωμένος πάνω της, ενώ το χέρι της ακουμπάει σε ένα ανάκλιντρο, όπου ξεχωρίζει η μορφή Μέδουσας» δήλωσε η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, Πολυξένη Αδάμ - Βελένη, προς τα μέλη του ΚΑΣ, τονίζοντας ότι το συγκρότημα ήταν πιθανότατα «μία μεγάλη αστική βίλα (villa urbana) στο κέντρο της πόλης», όπως υποδηλώνει και το μέγεθος του λουτρού, που αντιστοιχεί σε οικία.
Το υπόκαυστο λουτρού. Σταθμός Αγίας Σοφίας, Θεσσαλονίκη (φωτ.: ΥΠΠΟΑ).
«Τέτοιες οικίες υπάρχουν πολλές στη Θεσσαλονίκη αυτή την εποχή, έχουν βρεθεί τουλάχιστον άλλες 18. Το β’ ήμισυ του 4ου αιώνα, μετά την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης, εγκαθίστανται πολλοί αξιωματούχοι στην πόλη, όπου κτίζονται πάρα πολύ μεγάλα σπίτια» συμπλήρωσε η Βελένη, ενημερώνοντας παράλληλα, με αφορμή τα ευρήματα, για τις διαδοχικές αναπλάσεις που υπέστη η πόλη την ύστερη αρχαιότητα.
«Ο Γαλέριος έκανε μια ανάπλαση της πόλης. Μετά φαίνεται ότι και ο Μέγας Κωνσταντίνος έδωσε μια ώθηση στη Θεσσαλονίκη. Σας θυμίζω ότι ο Μέγας Κωνσταντίνος είχε εγκατασταθεί στο ανάκτορο που είχε χτίσει ο Γαλέριος για τέσσερα χρόνια και σκεφτόταν να μετακινήσει στη Θεσσαλονίκη, την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μετά πήγε στο Βυζάντιο και ίδρυσε την Κωνσταντινούπολη. Η επόμενη μεγάλη οικοδομική ανασυγκρότηση της πόλης γίνεται με τον Ιουστινιανό, κάτι που ως τώρα δεν ήταν γνωστό. Φαίνεται ότι ο Ιουστινιανός δίνει πολύ μεγάλη σημασία και στη Θεσσαλονίκη, παράλληλα με τα έργα που κάνει στην Κωνσταντινούπολη».
Τα νέα ευρήματα χωροθετούνται νότια του decumanus maximus, της περίφημης βυζαντινής λεωφόρου, ενώ ψηφιδωτά δάπεδα -η συνέχεια αυτών που βρέθηκαν- είχαν εντοπιστεί και παλαιότερα σε παρακείμενες θέσεις, όπως για παράδειγμα το 2008 κατά τις ανασκαφές για τη μετατόπιση του παντορροϊκού αγωγού. «Είδαμε και σήμερα τι επεμβάσεις έχουν γίνει αποσπασματικά όλα αυτά τα χρόνια και πώς κι εμείς, αναγκαστικά τώρα, αποσπασματικά πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα αρχαία κατάλοιπα που ήρθαν στο φως. Δηλαδή και ο παντορροϊκός και οι πάσσαλοι έχουν κάνει μεγάλη ζημιά. Βεβαίως, όταν μια πόλη κατοικείται συνεχόμενα, υπάρχει πρόβλημα. Δυστυχώς δεν έχουμε σήμερα αυτή τη βίλα, δεν μπορούμε να την αποκαταστήσουμε» δήλωσε η γενική γραμματέας του ΥΠΠΟΑ και πρόεδρος του ΚΑΣ, Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, προσθέτοντας ότι τα ψηφιδωτά δάπεδα θα σηκώνονταν ανεξάρτητα της κατάστασης διατήρησής τους, σύμφωνα με τους όρους συντήρησης.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
