ΛΟΝΔΙΝΟ - Το Σάββατο 15 Μαρτίου, στις 20:00 στο Channel 4, η καθηγήτρια Alice Roberts ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα και χιλιάδες χρόνια του συλλογικού μας παρελθόντος, στην εκπομπή με τίτλο "Η αρχαία Ελλάδα με τρένο με την Alice Roberts".
Σήμερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η Alice Roberts δημοσίευσε:
"Προσέξτε για την Αρχαία Ελλάδα με τρένο - έρχεται στο Κανάλι 4 αυτό το Σάββατο - 15 Μαρτίου!
Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, συναντήθηκα με την Ελληνίδα υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, και συζητήσαμε για τα μάρμαρα του Παρθενώνα...»
Γράφοντας στους Radio Times, η καθηγήτρια Alice Roberts δηλώνει: «Μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις αδικίες και να κάνουμε κάτι γι' αυτό σήμερα».
«Ένα θέμα που διατρέχει μεγάλο μέρος της δουλειάς μου – στα βιβλία και τα τηλεοπτικά μου προγράμματα – είναι η σημασία του τόπου στην ιστορία. Τα μνημεία που προορίζονται για μια συγκεκριμένη τοποθεσία, ένα συγκεκριμένο τοπίο, διαχωρίζονται από το πλαίσιο όταν απομακρύνονται σε άλλο μέρος.
Αντικείμενα που έχουν πολιτιστική σημασία στον τόπο όπου κατασκευάστηκαν και βρέθηκαν όχι μόνο διαχωρίζονται από την ιστορία τους, αλλά γίνονται τοτέμ ανταγωνισμού και αντιπάθειας μεταξύ διαφορετικών ομάδων – εμβλήματα παλιών αγώνων εξουσίας που κάποιοι φαίνονται πρόθυμοι να κρατήσουν φλεγόμενοι.
Δεν υπάρχει μία μόνο απάντηση. Μερικές φορές τα αντικείμενα θα χαριστούν – και οι συνδέσεις θα ενισχυθούν από αυτή την ανταλλαγή – όπως έχουν γίνει μέσα από την ιστορία (και την προϊστορία). Ένα παράδειγμα τέχνης από μια μακρινή χώρα μπορεί να μας φέρει πιο κοντά – να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε περισσότερο την κοινή μας ανθρωπιά.
Αλλά όταν η απομάκρυνση, η εξαγωγή και η αποτελεσματική φυλάκιση πολιτιστικών τεχνουργημάτων πραγματοποιείται με τρόπο που αισθάνεται ανεπιθύμητος, ακούσιος ή χωρίς συναίνεση, μπορεί να είναι πραγματικά πολύ επιζήμιος.
Δεν λέω ότι έτσι πρέπει να πλαισιωθεί η συζήτηση για τα μάρμαρα του Παρθενώνα. Αλλά δεν νομίζω ότι αυτό είναι ένα ερώτημα που πρέπει απλώς να αγνοήσουμε.
Και γι' αυτό, όταν γύριζα τη νέα μου σειρά του Channel 4 Ancient Greece by Train και είχα την τύχη να εξασφαλίσω μια συνέντευξη για να μιλήσω με την Ελληνίδα υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, άδραξα την ευκαιρία να τη ρωτήσω τι ένιωθε για αυτό το θέμα: για εκείνα τα μάρμαρα από τον Παρθενώνα που βρίσκονται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο.
Ξεκίνησα τη συνέντευξη ρωτώντας τη Μενδώνη για τη δική της έρευνα και ενδιαφέρον για τις αρχαίες ελληνικές επιγραφές, καθώς και για τις πιέσεις της εξισορρόπησης του τουρισμού με την προστασία της κληρονομιάς – ένα πιεστικό πρόβλημα στην Ελλάδα, η οποία έχει άφθονες ποσότητες και των δύο. Και τότε τη ρώτησα για τα μάρμαρα του Παρθενώνα – που χρονολογούνται από τον 5ο αιώνα π.Χ. – και εξέφρασε μια ειλικρινή επιθυμία να τα δει να επιστρέφουν στην Ελλάδα.
Πρέπει να συμφωνήσω μαζί της σε αυτό: νομίζω ότι ανήκουν πίσω στην Αθήνα. Δεν είναι ισοδύναμο, αλλά φαντάζομαι ότι θα μπορούσαμε να είμαστε αρκετά αναστατωμένοι στην Αγγλία αν μια άλλη χώρα είχε σημαντικά κομμάτια του Στόουνχεντζ και δεν τα έδινε πίσω.
Αλλά στην πραγματικότητα, το επιχείρημα πηγαίνει βαθύτερα από αυτό. Υπάρχει μια πιεστική ανάγκη να αναγνωριστούν ορισμένες από τις αμφισβητήσιμες πρακτικές του παρελθόντος, οι οποίες συχνά πήγαιναν χέρι-χέρι με την ιστορία της αποικιοκρατίας. Δεν μπορούμε να αναιρέσουμε αυτή την ιστορία και θα πρέπει να προσπαθήσουμε να την κατανοήσουμε αντί να τη διαγράψουμε.
Αλλά μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις αδικίες και να κάνουμε κάτι γι' αυτό σήμερα. Και για εκείνους που λένε, «Μα αυτό δεν θα δημιουργήσει προηγούμενο; Θα μας μείνει κάτι στα μουσεία μας;». Θα απαντούσα: το να ανησυχείς μήπως «δημιουργήσεις προηγούμενο» δεν είναι ποτέ καλό επιχείρημα για να μην κάνεις αυτό που θεωρείς ηθικά σωστό». Καθηγήτρια Alice Roberts.
Πηγή: British Committee for the Reunification of the Parthenon Marbles
H Αγγλίδα αρχαιολόγος, Άλις Ρόμπερτς.