ΠΕΤΡΑΣ ΣΗΤΕΙΑΣ, ΚΡΗΤΗ - Η Μεταξία Τσιποπούλου, επίτιμη Διευθύντρια του Υπουργείου Πολιτισμού και Διευθύντρια των συστηματικών ανασκαφών Πετρά Σητείας, καταγγέλλει την παράβαση του αρχαιολογικού νόμου εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου του Πετρά, και σε ελάχιστη απόσταση από το ανασκαπτόμενο νεκροταφείο. Αυτό συμβαίνει διότι ένας ιδιώτης παρεμποδίζει την πρόσβαση στον χώρο της ανασκαφής: βαρύ σκαπτικό μηχάνημα έχει κατεβάσει το επίπεδο του εδάφους περίπου 1,30 μ. μέχρι τον φυσικό βράχο, με σκοπό να εμποδιστεί η πρόσβαση για τη συνέχιση της συστηματικής ανασκαφής του Μινωικού νεκροταφείου.
Η ανασκαφέας αναφέρει τα εξής χαρακτηριστικά:
Αεροφωτογραφία του Mινωικού νεκροταφείου στον Πετρά Σητείας
«Διεξάγω ανασκαφές στο νεκροταφείο του Πετρά από το 2004, και προηγουμένως, από το 1985, έχω ανασκάψει την πόλη και το μινωικό ανάκτορο, που αποτελούν επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο από το 2006. Το 2012 εγκρίθηκε 5ετές πρόγραμμα συστηματικής ανασκαφής από το Υπουργείο Πολιτισμού, και το 2017 ανανεώθηκε η άδεια για δεύτερη πενταετία (2017-2021).
Το εκτεταμένο μινωικό νεκροταφείο αποτελείται από 17 μέχρι σήμερα μεγάλα ταφικά κτήρια (περ. 80-100 τ.μ.) που χρονολογούνται από το 2800 έως το 1750 π.Χ. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ως τώρα ταφικό σύνολο της Κρήτης αυτής της εποχής και το μόνο που ανασκάπτεται συστηματικά εξ ολοκλήρου τον 21ο αιώνα με σύγχρονες μεθόδους ανασκαφής, τεκμηρίωσης και επεξεργασίας του υλικού.
Το νεκροταφείο του Πετρά, το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί από οικογένειες ελίτ του ανακτορικού οικισμού, είναι ασύλητο και έχει αποδώσει σημαντικά σε ποσότητα και ποιότητα ευρήματα, πολλά από τα οποία είναι κατασκευασμένα από πολύτιμα εισηγμένα υλικά (χρυσό, άργυρο, χαλκό, ελεφαντόδοντο, ημιπολύτιμους λίθους) και η μελέτη τους αλλάζει ουσιαστικά τις γνώσεις μας για τη μινωική περίοδο στην Ανατολική Κρήτη και όχι μόνον. Το μοναδικής σημασίας σκελετικό υλικό εξάλλου ανασκάπτεται και τεκμηριώνεται από ειδικευμένους παλαιο-ανθρωπολόγους του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Πετράς Σητείας. Η περιοχή της διενεργούμενης ανασκαφής
Πετράς Σητείας. Με κόκκινο σημειώνεται η πρόσβαση στον χώρο του Μινωικού νεκροταφείου
Ο Πετράς μελετάται από 30μελή διεθνή και διεπιστημονική ομάδα από 9 χώρες και ήδη έχουν δημοσιευθεί αρκετές μονογραφίες και πλήθος άρθρων (βλ. για τη βιβλιογραφία www.petras-excavations.gr και www.academia.edu), ενώ υλικό έχει παραχωρηθεί σε νέους επιστήμονες για μεταπτυχιακές εργασίες και τρεις διδακτορικές διατριβές.
Έχει εγκριθεί από το ΥΠΠΟΑ η απαλλοτρίωση έκτασης 10 στρεμμάτων όπου το νεκροταφείο (πρώην ιδιοκτησία Τσακαλάκη).
Το νεκροταφείο είναι εξάλλου τμήμα του οριοθετημένου αρχαιολογικού χώρου ΥΑ: YΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/16730/888/20-12-2011(ΦΕΚ 86/ ΑΑΠ/23-3-2012).
Η έκταση βρίσκεται σε πλάτωμα υψηλά στο λόφο Κεφάλα. Μόνη πρόσβαση είναι χωματόδρομος πλάτους περ. 4 μ. που ξεκινά από παρακαμπτήριο της κεντρικής οδού Σητείας-Παλαικάστρου (βλ. συνημμένη αεροφωτογραφία), διασχίζοντας την παρακείμενη ιδιοκτησία του κ. Ιωσήφ Πλακιωτάκη. Τόσον ο δρόμος, όσον και η ιδιοκτησία βρίσκονται εντός του κηρυγμένου και οριοθετημένου αρχαιολογικού χώρου. Ο δρόμος αυτός έχει κλεισθεί με καγκελόπορτα από τον παραπάνω ιδιώτη, και πατέρα του βουλευτή Λασιθίου της ΝΔ, ο οποίος μέχρι το 2016 μας επέτρεπε τη διάβαση, δίνοντας μας το κλειδί του λουκέτου για τη διάρκεια των 5-6 εβδομάδων της ανασκαφής.
Πετράς Σητείας. Η πόρτα που επιτρέπει την πρόσβαση στο χώρο της ανασκαφής
Σύμφωνα με το τοπογραφικό διάγραμμα που εκπόνησε το Τμήμα Κτηματογραφήσεων και Απαλλοτριώσεων του Υπουργείου Πολιτισμού (ΤΑΠΑ) και τα συμβόλαια της ιδιοκτησίας Τσακαλάκη, ο χωματόδρομος αυτός είναι ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου χορήγησε στον κ. Ι. Πλακιωτάκη έγγραφο (Α.Π.: 02405/13.07.2016) στο οποίο αναφέρεται ότι «Με τη φετινή ανασκαφική περίοδο η οποία διαρκεί από 1-7 έως 6-8-16 ολοκληρώνεται το πενταετές πρόγραμμα της συστηματικής ανασκαφικής έρευνας στη θέση Κεφάλα του Πετρά» και ότι «Η Εφορεία μας δεν έχει κανένα ιδιοκτησιακό δικαίωμα επί της διάβασης η οποία βρίσκεται εντός οικοπέδου ιδιοκτησίας σας». Εξαιτίας του εγγράφου αυτού, το 2017, ο κ. Πλακιωτάκης μας επέτρεψε μεν τη διάβαση, μετά από μεγάλο αγώνα και πιέσεις από πολλές πλευρές, αλλά δεν άφησε τους εργάτες να πάρουν τα εργαλεία και τα υλικά των στερεώσεων των τοίχων.
Πετράς Σητείας. Η εικόνα μετά από τις πρόσφατες εργασίες στην ιδιοκτησία του Ι. Πλακιωτάκη. Η επέμβαση με μπουλντόζα έγινε δίπλα στον ανασκαπτόμενο χώρο
Έχω εξασφαλίσει αφενός την ανανέωση της άδειας συστηματικής ανασκαφής από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), και αφετέρου επαρκή ενίσχυση, αποκλειστικά από το επιστημονικό ίδρυμα Ινστιτούτο Αιγαιακής Προϊστορίας που εδρεύει στις ΗΠΑ, χρηματοδοτεί την πλειονότητα των προϊστορικών ανασκαφών στην Ελλάδα, και υποστηρίζει την ανασκαφή του Πετρά από το 1987 έως σήμερα.
Είναι σημαντικό να συνεχισθεί τη φετινή χρονιά η ανασκαφή του μοναδικής σημασίας νεκροταφείου, εφόσον έχουν γίνει όλες οι απαραίτητες ετοιμασίες, το προσωπικό - 40 άτομα από 6 διαφορετικές χώρες - έχει κανονίσει εισιτήρια και έχει δοθεί προκαταβολή στα δωμάτια όπου θα στεγασθούμε για 6 εβδομάδες. Οι ημερομηνίες είναι 1 Ιουλίου έως 10 Αυγούστου.
Σημειώνω ότι η έκταση του νεκροταφείου είναι απερίφρακτη και ο κίνδυνος λαθρανασκαφής υπαρκτός, ενώ η ίδια η αρμόδια Εφορεία Λασιθίου δεν έχει πρόσβαση προς το μνημείο το οποίο υποχρεούται να προστατεύσει.
Στην ανασκαφή χρησιμοποιούμε αγροτικά αυτοκίνητα για τη μεταφορά προσωπικού, εργαλείων, οργάνων και ευρημάτων, φορτηγό και φορτωτή, για την απομάκρυνση των μπάζων και τη μεταφορά των δειγμάτων χώματος για επίπλευση (7.500 μεγάλες σακούλες), καθώς και μπετονιέρα για την παρασκευή του κονιάματος των στερεώσεων.
Πετράς Σητείας. Η μεταφορά του προσωπικού της ανασκαφής στον λόφο Κεφάλα γίνεται με αγροτικά αυτοκίνητα
Εντός της προηγούμενης εβδομάδας ο κ. Ι. Πλακιωτάκης έκανε επέμβαση με μπουλντόζα στην ιδιοκτησία του και εν επαφή με τον ανασκαπτόμενο χώρο, και εντός του οριοθετημένου αρχαιολογικού χώρου. Μέχρι το απόγευμα της Παρασκευής η αρμόδια Εφορεία δεν είχε υποβάλει μήνυση, όπως ορίζει ο αρχαιολογικός νόμος», αναφέρει η κα Μ. Τσιποπούλου.
Τελευταία η κα Τσιποπούλου ενημερώθηκε ότι θα εκδοθεί ένταλμα προς την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου για τη διάνοιξη νέου δρόμου ικανού για τη διάβαση φορτηγών αυτοκινήτων και φορτωτή και την πρόσβαση στο ανασκαπτόμενο πλάτωμα. Ωστόσο η μόνη λύση για τη συνέχιση και ολοκλήρωση της ανασκαφής είναι να δοθεί στην Εφορεία κλειδί της πόρτας που φράζει τον αγροτικό δρόμο, ούτως ώστε και η έρευνα να συνεχιστεί απρόσκοπτα και η Εφορεία να είναι σε θέση να προστατεύει τον χώρο έχοντας άμεση πρόσβαση σε αυτόν.
