ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΤΩ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ - «Δεν είναι η ιδέα ότι είναι σημαντική, αλλά μάλλον η εκτέλεση μιας έννοιας που είναι πιο σημαντική στην τέχνη και την ζωγραφική». Με αυτά τα λόγια η καταξιωμένη σε διεθνές επίπεδο ζωγράφος Joanna Kordos, με σημαντικές εκθέσεις ανά τον κόσμο, μας εισάγει στον μαγικό κόσμο της τέχνης της. Η τέχνη της Ιωάννας είναι ένα ταξίδι μέσα από τις εμπειρίες της ζωής που κατακλύζουν την ανθρώπινη προσπάθεια, σε μια αέναη διαδικασία πνευματικής και καλλιτεχνικής ολοκλήρωσης. Γόνος Ελλήνων μεταναστών, από τον οικισμό Κάτω Αμπελόκηποι Μεσσηνίας, που εγκαταστάθηκαν στην Αυστραλία στα μέσα της δεκαετίας του 1950, η Ιωάννα μέσα από το έργο της αντικατοπτρίζει την ελληνική κληρονομιά της. Καθορίζοντας τον εαυτό της ως ρομαντικό σουρεαλιστή, η Ιωάννα εμπνέεται από ρομαντικούς καλλιτέχνες και ποιητές, που ύμνησαν την έννοια του αγώνα και της ελευθερίας, όπως ο Delacroix, o Oscar Wilde και ο Lord Byron. Το ανθρώπινο δημιουργικό πνεύμα οραματίζεται επίσης στο μεγάλο τρίπτυχο πορτραίτο που έχει δημιουργήσει η Ιωάννα για τον οικουμενικό έλληνα συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη και το οποίο κοσμεί από το 2003 την οικία του. Η Ιωάννα χρησιμοποιώντας παραδοσιακές παλιές τεχνικές και μελετώντας ζωγράφους της φλαμανδικής σχολής, οι πίνακες εκπέμπουν ένα λαμπρό και βαθύ χρώμα. Χαρακτηρίζονται από τολμηρότητα, θεατρικότητα και εκφραστικότητα ενώ αποπνέουν μελαγχολικά και νοσταλγικά στοιχεία.
Στα πλαίσια της καινοτόμου και δημιουργικής καλλιτεχνικής δράσης της, η μεγάλη διεθνής ζωγράφος πρωτοστατεί στην σημαντική εκστρατεία που αφορά τη διάσωση του ιστορικού Δημοτικού Σχολείου Κάτω Αμπελοκήπων Μεσσηνίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Δημοτικό Σχολείο Κάτω Αμπελοκήπων ιδρύθηκε βάσει Βασιλικού Διατάγματος του 1921 και η κατασκευή του ανάγεται την διετία 1932-34, με βάση πρότυπο αρχιτεκτονικό σχέδιο αγροτικού μονοτάξιου διδακτηρίου της δεκαετίας του 1920 του Αρχιτεκτονικού Γραφείου του τότε Υπουργείου Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως. Το σχολείο εγκαινιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 1935 και τον Οκτώβριο του 1941, την περίοδο της κατοχής, με απόφαση της επαρχιακής επιτροπής του ΕΑΜ Πυλίας αποτέλεσε το αρχηγείο της Εθνικής Αντίστασης Νότιας Μεσσηνίας, λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφικής θέσης του οικισμού. Έτσι, για το χρονικό διάστημα 1941-44 αποτέλεσε την έδρα του αγώνα και των συμβουλίων των Διοικητικών Υπηρεσιών της Εθνικής Αντίστασης, επιτελώντας έτσι ένα ιστορικό έργο στον αγώνα για την ελευθερία. Σήμερα, στο πλαίσιο της προσπάθειας διάσωσης του εμβληματικού κτηρίου, η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Πελοποννήσου και Νοτίου Ιονίου του Υπουργείου Πολιτισμού έχει ξεκινήσει τις απαιτούμενες διαδικασίες για τον χαρακτηρισμό του κτηρίου ως «Διατηρητέου Νεωτέρου Μνημείου».
Έτσι, πυρήνας πολιτισμού και δημιουργικής δράσης ο οικισμός, ήδη από τα πρώτα μεταεπαναστατικά χρόνια, σημαντικό κέντρο της προβιομηχανικής εποχής με πλήθος νερόμυλων αλλά και ο βασικός πυρήνας της Εθνικής Αντίστασης της νότιας Μεσσηνίας κατά την περίοδο 1941-44, αποτέλεσε το πλαίσιο των ιστορικών και πολιτισμικών καταβολών της Ιωάννας, που αυτές τις μέρες παρουσιάζει ένα μοναδικό και συμβολικό ζωγραφικό πίνακα με θέμα το εμβληματικό σχολείο. Συγκεκριμένα, η Ιωάννα επέλεξε συμβολικά την 11 Σεπτεμβρίου 2017, ημέρα επιστροφής των μαθητών στα σχολεία της Ελλάδας, για να παρουσιάσει επίσημα το ζωγραφικό της έργο στο κοινό της Αυστραλίας και της Ελλάδας. Επιστροφή στο ιστορικό σχολειό, επιστροφή στην ιστορία, επιστροφή στον πολιτισμό. Αυτό το λεκτικό τρίπτυχο, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι, ίσως συμπυκνώνει την ουσία του ζωγραφικού έργου.
Στοιχεία της ιδιαίτερης φύσης της περιοχής, όπως υπέροχα αγριολούλουδα και μικρά πολύχρωμα πουλιά, συνθέτουν το περιβάλλον του εμβληματικού σχολείου που αναπτύσσεται στο υπέροχο καλλιτεχνικό έργο, ενώ ιδιαίτερα χρώματα του γεωγραφικού περιβάλλοντος σκιαγραφούν το ιδιαίτερο έργο της. Μια αίσθηση Αναγέννησης πλημμυρίζει αυτό το μοναδικό ζωγραφικό έργο, καθώς μια μικρή φωλιά πουλιών, με νεοσσούς που αναμένουν με ανοικτό το στόμα την τροφή της μητέρας τους, γεννά μια αίσθηση ελπίδας και προσμονής. Έτσι, η αίσθηση που αποπνέει ο πίνακας, ότι η δημιουργία και η ζωή δεν σταματά ποτέ, ενεργοποιεί ιδιαίτερους συμβολισμούς τόσο της ιστορίας του κτηρίου όσο και της ανάγκης άμεσης διάσωσής του.
Στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα το ζωγραφικό έργο θα εκτεθεί σε διαδικτυακό οίκο δημοπρασιών ζωγραφικών έργων τέχνης, ενώ τα χρήματα που θα συγκεντρωθούν από την πώληση του πίνακα θα διατεθούν από τη ζωγράφο για την διάσωση του εμβληματικού σχολείου Κάτω Αμπελοκήπων. Παράλληλα, αριθμημένα συλλεκτικά αντίτυπα του έργου με την υπογραφή της ζωγράφου θα διατεθούν έναντι συμβολικής τιμής για τον ίδιο σκοπό.
Σύμφωνα με τη ζωγράφο, ο πίνακας αυτός αποτελεί και ένα μικρό φόρο τιμής στα παιδιά που φοίτησαν στο ιστορικό σχολείο, αλλά λόγω των ιδιαίτερων κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών της εποχής δεν κατάφεραν να ολοκληρώσουν τον κύκλο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα μεγάλο μέρος των παιδιών που φοίτησαν στο σχολείο, ειδικότερα των κοριτσιών, μετά από ένα ή δύο χρόνια πρωτοβάθμιων σπουδών εγκατέλειπαν «βίαια» το σχολείο, καθώς οι ανάγκες και η οικονομική δυσπραγία των οικογενειών τους δεν άφηναν περιθώρια στην συνέχεια της φοίτησής τους (ανάμεσα σε αυτά τα παιδιά ήταν και η μητέρα της ζωγράφου). Τέλος, ο πίνακας αυτός, σύμφωνα με την Ιωάννα αφιερώνεται στους οικονομικούς μετανάστες του οικισμού, που φοίτησαν στο ιστορικό σχολείο και στη συνέχεια, κατά τις δύσκολες δεκαετίες για την χώρα του 1950 και 1960 αναγκάστηκαν να αφήσουν την πατρίδα τους και να αναζητήσουν την μοίρα τους, τόσο στην μακρινή Αυστραλία, όσο και στις ΗΠΑ και τον Καναδά.
Ελπίζουμε, αυτή η συμβολική και συνάμα ιστορική πρωτοβουλία της ζωγράφου, να αποτελέσει το έναυσμα για την νέα γενιά που κατάγεται από τον ιστορικό οικισμό των Κάτω Αμπελοκήπων, ώστε να βοηθήσει με κάθε τρόπο στην ανάδειξη και διάσωση του ιστορικού σχολείου, που αποτελεί σημαντικό τοπόσημο της Μεσσηνίας, αλλά και τον βασικό πυλώνα της πολιτισμικής κληρονομιάς αυτού του μικρού και συνάμα ιστορικού οικισμού.
Δημοσθένης Κορδός
Υποψήφιος Διδάκτωρ Πολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
