Οι απεικονίσεις του Αλεξάνδρου

Τόμος 2, Τεύχος 3 Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2018

Καινοτομίες και πολιτικά μηνύματα

Θεοδοσία Στεφανίδου-Τιβερίου

Ομότιμη Καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Στην εποχή που προηγήθηκε του Αλεξάνδρου τα δημόσια πρόσωπα απεικονίζονταν στον ελληνικό κόσμο ως ώριμοι γενειοφόροι, σεβάσμιοι άνδρες. Με τον Αλέξανδρο εισάγεται δυναμικά στην απεικόνιση του δημόσιου άνδρα, και ειδικότερα του ηγέτη, μια εντελώς νέα αντίληψη. Υιοθετείται για πρώτη φορά η παράσταση του νέου άνδρα χωρίς γένια, με πλούσια μακριά κόμη και δυναμική στροφή της κεφαλής, χαρακτηριστικά που παραπέμπουν σε ηρωικά πρότυπα. Περιγραφές του Αλεξάνδρου στην αρχαία γραμματεία, κυρίως όμως νομισματικές παραστάσεις καθώς και με ασφάλεια ταυτισμένα ρωμαϊκά αντίγραφα των πορτρέτων του, αποτελούν μια αξιόπιστη βάση για τη γνώση των απεικονίσεών του. Παράλληλα, σειρά από ολόσωμες απεικονίσεις του Αλεξάνδρου, που κατά κανόνα μας παραδίδονται σε μικρό μέγεθος, δείχνουν ότι οι καινοτομίες αφορούν και στους ίδιους τους ανδριάντες του. Γυμνές και ημίγυμνες ή θωρακοφόρες απεικονίσεις του, που συχνά συνοδεύονται από θεϊκά σύμβολα, όπως τον κεραυνό ή την αιγίδα, εισάγουν την έννοια του ισόθεου ηγεμόνα και παραπέμπουν στην αποθέωσή του. Με τον Αλέξανδρο θεμελιώνεται πάνω σε νέα ιδεολογική βάση το ηγεμονικό πορτρέτο, το οποίο θα σφραγίσει καταλυτικά ολόκληρη την ελληνιστική εποχή και θα επηρεάσει στη συνέχεια την απεικόνιση των Ρωμαίων αυτοκρατόρων.

Λέξεις ευρετηρίου: Αλεξάνδρεια, Αχιλλέα, Απελλής, θεϊκά σύμβολα, Λύσιππος, Λεωχάρης, πορτρέτο

Επικοινωνία με την συγγραφέα: valeria@hist.auth.gr

Το πρωτότυπο άρθρο βρίσκεται στη βιβλιοθήκη του περιοδικού Θέματα Αρχαιολογίας

Αυτό το άρθρο χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .

Volume 2, Issue 3 September - December 2018

The Portraiture of Alexander

Innovations and Political Messages

Theodosia Stefanidou-Tiveriou

Emeritus Professor of Classical Archaeology, Aristotle University Thessaloniki, Greece

In the era that preceded Alexander, public figures were portrayed in the Greek world as mature bearded, venerable men. With Alexander, a new concept is dynamically introduced into the image of the public man and especially the leader. For the first time the representation of the young beardless man is adopted, with rich long hair and dynamic head turning, characteristics that refer to heroic patterns. Descriptions of Alexander in the ancient sources, but mostly numismatic representations as well as safely identified Roman copies of his portraits are a reliable basis for knowledge of his depictions. At the same time, a series of small scale sculptures in the round representing Alexander show that the innovations concern his statues as well. His naked, semi-naked and depictions in armor, often accompanied by divine symbols, such as thunderbolt or aegis, introduce the notion of the god like ruler and refer to his apotheosis. With Alexander, the portrait of the ruler, which is founded on a new ideological basis, will fundamentally seal the whole Hellenistic era and then affect the image of the Roman emperors.

Key words: Alexandria, Achilleus, Apelles, divine sympols, Lysipp, Leocharis, portrait

Author for correspondence: valeria@hist.auth.gr

The original article is in the Library of the Themes in Archeology

Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International .

Διαβάστε το άρθρο Ανάτυπο PDF

Το πρωτότυπο άρθρο βρίσκεται στη βιβλιοθήκη του περιοδικού Θέματα Αρχαιολογίας