Nota Bene. Συνομιλώντας με τα βιβλία για την Ιστορία

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Ι. ΚΥΡΤΑΤΑΣ - Ο τόμος περιλαμβάνει 55 σημειώματα που συντάχτηκαν για την παρουσίαση ελληνικών εκδόσεων, και δημοσιεύτηκαν από τον συγγραφέα σε εφημερίδες και περιοδικά. Σχολιάζουν από ιστορική σκοπιά πρωτότυπα και μεταφρασμένα βιβλία, που αναφέρονται στην κλασική και ύστερη αρχαιότητα αλλά και πιο σύγχρονες περιόδους. Τα περισσότερα προέκυψαν επ’ ευκαιρία μιας συγκεκριμένης έκδοσης με την οποία συνομιλούν στο πλαίσιο της γενικότερης ελληνόγλωσσης παραγωγής. Συγκεντρωμένα μαζί δίνουν μια συνολικότερη εικόνα του ενδιαφέροντος που υπάρχει σήμερα στην Ελλάδα για την κοινωνική, την πολιτική και την οικονομική ιστορία της αρχαιότητας, την ιστοριογραφία, την αρχαία ελληνική θρησκεία, τον χριστιανισμό αλλά και την τέχνη. Επισημαίνουν επίσης τις καθυστερήσεις που παρατηρούνται γύρω από σημαντικά θέματα και μεγάλες περιόδους.

Πρόλογος
- Αναζητώντας την αρχαιότητα
1. Το σώμα του πολεμιστή (Κωστής Παπαγιώργης, Η ομηρική μάχη, 1993)
2. Η πρωτοτυπία της αθηναϊκής δημοκρατίας (Μ. Β. Σακελλαρίου, Η αθηναϊκή δημοκρατία, 1999)
3. Το σκάνδαλο μιας καταδίκης (Claude Mosse, Η δίκη του Σωκράτη, 1996)
4. Αρχαίες ελληνικές αυτοπροσωπογραφίες (Paul Cartledge, Οι Έλληνες: Εικόνες του εαυτού και των άλλων, 2002)
5. Δούλοι και ελεύθεροι (Yvon Garlan, Η δουλεία στην αρχαία Ελλάδα, 1988)
6. Γάμος, έρωτας και κοινωνική θέση (Claude Mosse, Η γνναίκα στην αρχαία Ελλάδα, 1991)
7. Αρχαία ήθη και σύγχρονοι προβληματισμοί (Κ.J. Dover, Η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα, 1990)
8. Δίκαιο, ιστορία και κοινωνία στον αρχαίο ελληνικό κόσμο (Arnaldo Biscardi, Αρχαίο ελληνικό δίκαιο, 1991)
9. Η κοινωνία της Ρώμης (Geza Alfoldy, Ιστορία της ρωμαϊκής κοινωνίας, 1988)
- Η αρχαιότητα ήταν ακόμα εκεί
10. Ιστορικά περάσματα (Πέρυ Άντερσον, Από την αρχαιότητα στον φεουδαρχισμό, 1981)
11. Αλλότριος ελληνισμός (Glenn W. Bowersock, Ο ελληνισμός στην ύστερη αρχαιότητα, 1996)
12. Το άδοξο τέλος των ολυμπιακών αγώνων (Μαριάννα Κορομηλά, Εν τω σταδίω, 2004)
13. Ο πρώτος βυζαντινός αυτοκράτορας (Πολύμνια Αθανασιάδη, Ιουλιανός: Μια βιογραφία, 2001)
14. Ο τελευταίος έλληνας φιλόσοφος (Damascius, The Philosophical History, επιμ. Πολύμνια Αθανασιάδη, 1999)
15. Διάλογος με το μέλλον (Giusto Traina, 428 μ.Χ.: Ιστορία μιας χρονιάς, 2011)
- Θρησκεία και θρησκευτική συνείδηση
16. Ο θεός που δεν πέθανε ποτέ (Richard Seaford, Διόνυσος, 2015)
17. Το πυρ της κολάσεως (Peter Kingsley, Αρχαία φιλοσοφία, μυστήρια και μαγεία: Ο Εμπεδοκλής και η πυθαγόρεια παράδοση, 2001)
18. Μια θρησκεία δίχως θεϊκό φόβο (A.J. Festugiere, Ο Επίκουρος και οι θεοί του, 1999)
19. Ένα φιλοσοφικό σκάνδαλο διαρκείας (Stephen Greenblatt, Παρέγκλισις: Ο Λουκρήτιος και οι απαρχές της νεωτερικότητας, 2017)
20. Η φανερή όψη των απόκρυφων (Ιωάννης Καραβιδόπουλος, Απόκρυφα χριστιανικά κείμενα: Α' Απόκρυφα Ευαγγέλια, 1999)
21. Η τιμή του Ιούδα (Το ευαγγέλιο του Ιούδα, 2006)
22. Οι θρησκευτικές ανησυχίες της ύστερης αρχαιότητας (E.R. Dodds, Εθνικοί και χριστιανοί σε μια εποχή αγωνίας, 1995)
23. Το θαύμα ενός βιβλίου (Αγίου Δημητρίου θαύματα, επιμ. Χαράλαμπος Μπακιρτζής, 1997)
24. Διωγμοί, αιρέσεις και χριστιανικά ήθη (G.E.M. de Ste. Groix, Ο χριστιανισμός και η Ρώμη, 2005)
25. Πόλεμος και θρησκευτική συνείδηση στην ύστερη αρχαιότητα (Despina Iosif, Early Christian Attitudes to War, Violence and Military Service, 2013)
26. Θρησκεία και πολιτική: Από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο στον Λένιν (Πωλ Βεν, Όταν ο κόσμος μας έγινε χριστιανικός: 312-394, 2012)
27. Η ευρωπαϊκή οικογένεια και η χριστιανική Εκκλησία (Jack Goody, The Development of the Family and Marriage in Europe, 1983)
28. Ο χριστιανισμός και η ιστορία του μέλλοντος (Jean Danielou, Δοκίμιο για το μυστήριο της ιστορίας, 2014)
29. Κράτος και Εκκλησία (Παντελής Καλαϊτζίδης, Ορθοδοξία και ελληνισμός στη σύγχρονη Ελλάδα: Περιπέτειες και διαδρομές μιας αμφιλεγόμενης σχέσης, 2012)
- Τα τραύματα της ψυχής
30. Η ιστορία και τα όνειρα (Δημήτρης Λυπουρλής, Πήγε να εγκοιμηθεί στο ασκληπιείο της Επιδαύρου, 1992)
31. Από το τραύμα στην είδηση (Χάουαρντ Μπάρκερ, Το ύστατο σήμερα, 2009)
32. Η οδύνη και η αλήθεια (Αίλιος Αριστείδης, Ιεροί λόγοι: Σώμα και γλώσσα στα όνειρα ενός ρήτορα, 2012)
33. Η χαρά της λησμονιάς (Θανάσης Τζαβάρας, «Μνήμη που θυμάται, μνήμη που ξεχνάει», 2011)
- Ηρόδοτος ο δάσκαλός μας
34. Επιστροφή στον Ηρόδοτο (Ηρόδοτος, Οκτώ νουβέλες και τέσσερα ανέκδοτα, εισαγωγή, μετάφραση και πέντε δοκίμια Δ. Ν. Μαρωνίτης, 2001)
35. Ομηρικές και ηροδότειες αναγνώσεις του Δ.Ν. Μαρωνίτη
36. Η σιωπή και η λήθη: Σπουδές στην επική και τη δραματική ποίηση (Δ.Ν. Μαρωνίτης, Έπος και δράμα: Από το χθες στο αύριο, 2014)
37. Τα όρια της ελευθερίας (Melina Tamiolaki, Liberte et esclavage chez les historiens Grecs classiques, 2010) κ.ά

Δημήτρης Ι. Κυρτάτας

Ο Δημήτρης Κυρτάτας γεννήθηκε το 1952 στην Αθήνα και σπούδασε στη Θεσσαλονίκη και το Λονδίνο. Διδάσκει αρχαία ιστορία, από το 1985 έως το 2001 στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και από το 2002 στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Στα δημοσιεύματά του περιλαμβάνονται τα ακόλουθα βιβλία: "Δούλοι, δουλεία και δουλοκτητικός τρόπος παραγωγής", Ο Πολίτης, Αθήνα 1987, "Επίκρισις: Η κοινωνική δομή των χριστιανικών κοινοτήτων από τον πρώτο έως τον τρίτο αιώνα", πρόλογος G.E.M. de Ste Croix, μτφρ. Γιάννης Κρητικός, Εστία, Αθήνα 1992, "Παιδαγωγός: Η ηθική διαπαιδαγώγηση στην ύστερη ελληνική αρχαιότητα", Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας, Αθήνα 1994, "Η Αποκάλυψη του Ιωάννη και οι επτά εκκλησίες της Ασίας", Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1995, "Χόλος γυναικός και άλλες ιστορίες από τον ερωτικο βίο των αρχαίων Ελλήνων", με εικονες του Αλέκου Λεβίδη, Άγρα, Αθήνα 1999, "Ιερείς και προφήτες: Η παραγωγή και η διαχείριση του δόγματος στον πρώιμο χριστιανισμό", Ινστιτούτο του Βιβλίου - Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2000, "Κατακτώντας την αρχαιότητα: Ιστοριογραφικές διαδρομές", Πόλις, Αθήνα 2003 κ.ά. Το 2010 εξέδωσε με τον Σπύρο Ράγκο, και πρόλογο του Δ. Ν. Μαρωνίτη, το βιβλίο "Η ελληνική αρχαιότητα: Πόλεμος, πολιτική, πολιτισμός" (Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών / Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη) και το 2010 το "666: Ο αριθμός του βιβλίου" (Εκδόσεις Άγρα).