Ο Δημήτρης Πλάντζος επιχειρεί με το νέο βιβλίο του, το οποίο εντάσσεται στον χώρο της πολιτισμικής κριτικής, να προσεγγίσει τον τρόπο πρόσληψης της αρχαιότητας από τη ελληνική κοινωνία των τελευταίων 100 ετών. Με ματιά περισσότερο ενός πολιτισμικού ιστορικού, επιθυμεί να δείξει ότι η κλασική αρχαιότητα είναι κάτι που μας απασχολεί, ότι είναι μια πραγματικότητα στις μέρες μας και ότι πολλές φορές υποκρύπτει ατζέντες με τις οποίες πολλές φορές δεν είναι έτοιμοι όλοι να συμφωνήσουν. Θέλει κυρίως να δείξει ότι πίσω από ζητήματα, πολλές φορές φαιδρά ή κιτς, υπολανθάνουν πολύ σοβαρότερα που σχετίζονται με τη συντηρητικοποίηση μεγάλων τμημάτων τη κοινωνίας και με την ανάδυση ενός αντιδραστικού μοντερνισμού, όπως εκφράζεται μέσα από εθνικιστικές οργανώσεις.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα ο, παράδοξος, τίτλος του βιβλίου «Το Πρόσφατο Μέλλον» είναι ένα λογοπαίγνιο με το οποίο προσπαθεί να ορίσει «το συναίσθημα που νιώθει κανείς τη χρονική στιγμή κατά την οποία το μέλλον φαντάζει ήδη βιωμένο, μια στιγμή απόλυτης αισιοδοξίας, συλλογικής και εθνικής, στιγμή κατά την οποία όποιος κι αν ήταν ο σκοπός του έθνους αυτός έχει επιτευχθεί». Μέσω, αλλά όχι κυρίως, της ελληνικής κρίσης ο συγγραφέας καλεί τον αναγνώστη να αναστοχαστεί τον εαυτό του και την κοινωνία, στην οποία ζει και δρα ως πολιτικό υποκείμενο, με έναν διαφορετικό τρόπο.
Στόχος του βιβλίου είναι η διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους η κλασική αρχαιότητα εργαλειοποιείται και επιβάλλεται ως «βιοπολιτικό εργαλείο» στη σημερινή Ελλάδα, δηλαδή ως μηχανισμός οργάνωσης ομάδων και συλλογικοτήτων γύρω από συγκεκριμένες πολιτικές ή ιδεολογικές ατζέντες, με πρόσχημα ένα καταστατικό αρχαιολατρικό ήθος.
Με αφετηρία της συζήτησης είναι η τελετή έναρξης του Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα, αναλύονται στιγμές του πρόσφατου εθνικού βίου όπου οι αρχαιολατρικές χρήσεις του παρελθόντος κατέχουν κεντρική θέση. Έτσι θίγεται το ακανθώδες ζήτημα της νεοελληνικής κουλτούρας, τον τρόπο δηλαδή με τον οποίο η κλασική κληρονομιά χρησιμοποιείται από τον ακροδεξιό χώρο.
Στο πρώτο κεφάλαιο αναλύεται εικονογραφικά η τελετή έναρξης των αγώνων του 2004, εισάγοντας τον αναγνώστη στα βασικά θέματα της αρχαιολατρίας, της ελληνικότητας και της βιοπολιτικής. Είναι ακριβώς αυτή η χρονική στιγμή όπου, κατά τον συγγραφέα, «το μέλλον φαντάζει εγγυημένα λαμπρό». Για να φανεί η ιστορική αλληλουχία που οδηγεί σε αυτή την στιγμή, γίνεται συνεχείς αναδρομές στο αρχαιολατρικό ήθος, από τη γενιά του ’30, στο «δόγμα της ελληνικής συνέχειας και στη χρήση του από την νεοελληνική τέχνη.
Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στη διάχυση του αρχαιολατρικού ιδεώδους στη σύγχρονη εκπαίδευση και αναδύεται το νεοκλασικό ιδεώδες από το οποίο εμφορείται το νεοελληνικό κράτος και επί του οποίου οικοδομείται η – αντιφατική – σχέση των Ελλήνων με τη «Δύση».
Στο τρίτο κεφάλαιο διερευνούνται οι τρόποι με τους οποίους η αρχαιότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από αντικρουόμενες μεταξύ τους ομάδες και επίσης πως το κεντρικό αρχαιολατρικό αφήγημα επάνω στο οποίο έχει δομηθεί η νεοελληνική κουλτούρα παραμένει ισχυρό.
Το τελευταίο κεφάλαιο επικεντρώνεται στα χρόνια της κρίσης και στην εμπλοκή της κλασικής κληρονομιάς στη διαχείρισή της, ενώ εξετάζεται και ο τρόπος με τον οποίον οι κλασικές αναφορές λειτουργούν ως άλλοθι συγκεκριμένων βιοπολιτικών στρατηγικών.
Εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2016, Σελ. 272 (40 έγχρ. σε ένθετα)
