Ιερό Απόλλωνα Μάντρας Δεσποτικού

ΔΕΣΠΟΤΙΚΟ ΑΝΤΙΠΑΡΟΥ - Ολοκληρώθηκαν οι φετινές ανασκαφικές εργασίες στο ιερό του Απόλλωνα στη θέση Μάντρα στο ακατοίκητο νησί Δεσποτικό, δυτικά της Αντιπάρου. Οι ανασκαφικές εργασίες, που διήρκησαν από τις 28 Μαΐου 2018 έως τις 6 Ιουλίου 2018, πραγματοποιήθηκαν και φέτος υπό τη διεύθυνση του αρχαιολόγου της ΕΦΑ Κυκλάδων Γιάννου Κουράγιου και χάρη στις χορηγίες των: Αθανασίου και Μαρίνας Μαρτίνου (ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ), των Ιδρυμάτων Α.Γ. Λεβέντη, Π&A Κανελλοπούλου και Ι.Λάτση και του ΔΙ.ΚΕ.ΜΕΣ/CYA.

 

Η φετινή ανασκαφή επικεντρώθηκε στις περιοχές γύρω από το τέμενος και στα κτίρια Ζ και Ρ. Τα αποτελέσματά της ήταν ιδιαίτερα διαφωτιστικά για την τοπογραφία και οργάνωση του αρχαϊκού ιερού.

Στην περιοχή νότια του αρχαϊκού τεμένους, όπου αναπτύσσονται οι βοηθητικές εγκαταστάσεις του ιερού, η έρευνα συνεχίστηκε στο λεγόμενο Ανατολικό Συγκρότημα. Μέχρι το 2017 είχαν έρθει στο φως δώδεκα χώροι αυτού συνολικής έκτασης 180 τ.μ. Φέτος, αποκαλύφθηκε τμηματικά ένας ακόμη μεγάλος χώρος ορατών διαστάσεων 12 x 3μ. με δάπεδο από μεγάλου μεγέθους σχιστόπλακες. Πιθανότατα πρόκειται για κάποια αυλή. Η ανασκαφή απέδωσε πληθώρα κεραμεικής αρχαϊκών και κλασικών χρόνων από διαφόρων τύπων αγγεία (λεκάνες, φιάλες, σκύφοι, λύχνοι, αμφορείς).

Σημαντικά ήταν τα αποτελέσματα από τη διερεύνηση των διαφορετικών φάσεων κατασκευής του συγκροτήματος. Κάτω από τα δυτικότερα δωμάτιά του ήλθε στο φως ένα πρωιμότερο δίχωρο κτίσμα ορθογώνιας κάτοψης, ορατών διάστασεων 8 x 3,20μ, το οποίο με βάση τα ευρήματα χρονολογείται στο α΄ήμισυ του 6ου αι.π.Χ. Στο εσωτερικό του βρέθηκαν- στην αρχική θέση τους- τετράπλευρη εσχάρα και μαγειρικό αγγείο. Επιπλέον, αποκαλύφθηκαν σε πολλούς χώρους πρωιμότερα δάπεδα και εντοπίστηκαν τα κατώφλια των αρχικών εισόδων που είχαν σφραγιστεί. Έγινε σαφές ότι και σε αυτή την περιοχή του ιερού είχαν λειτουργήσει κτήρια πριν από την ανέγερση του αρχαϊκού ναού στα μέσα του 6ου α.π.Χ.

Απρόσμενη ήταν η εξέλιξη της έρευνας στην περιοχή βόρεια της Βόρειας Στοάς και του Κτηρίου Ε, αφού σε απόσταση μόλις 2μ. από αυτό αποκαλύφθηκε ένα νέο κτήριο, το Κτήριο Τ (διαστάσεις: 7,80 x 7,45μ). Αποτελείται από δύο δωμάτια με ανεξάρτητες εισόδους και δύο αίθριους χώρους μπροστά (βόρεια) από κάθε δωμάτιο. Κατά την ανασκαφή του κτηρίου ήλθαν στο φως πολλά μεταλλικά αντικείμενα, καθώς και γραπτή κεραμεική που χρονολογείται στο α΄ ήμισυ/μέσα του 6ου αι. π.Χ.

 

 

Έξω από τέμενος οι εργασίες επεκτάθηκαν στα κτήρια Ρ και Ζ. Ολοκληρώθηκε η διερεύνηση του κτηρίου Ρ. Έχει ορθογώνια κάτοψη διαστάσεων 14 x 5 μ. και αποτελείται από 4 δωμάτια. Η κατασκευή του τοποθετείται στον ύστερο 6ο αι. π.Χ., αλλά η κυρίως φάση χρήσης του πρέπει να τοποθετηθεί στον 5ο αι.π.Χ.

Σημαντικό βάρος της έρευνας δόθηκε στο Κτήριο Ζ. Καθώς ήταν επιτακτική ανάγκη η αντικατάσταση και επέκταση της περίφραξής του, ανασκάφηκαν τομές αμέσως δυτικά αυτού κατά τις οποίες αποκαλύφθηκε ένα νέο κτήριο- πρωιμότερης κατασκευής- το Κτήριο Υ. Αυτό έχει ναόσχημη κάτοψη διαστάσεων 7,70 x 6,10 μ. με είσοδο στη νότια πλευρά. Οι τοίχοι του είναι ιδιαίτερα ισχυροί, με πάχος περί 1μ.

 

 

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, πλούσια και ποικίλα ήταν τα ευρήματα της ανασκαφής. Ενδεικτικά αναφέρονται περισσότεροι από 15 μελαμβαφείς λύχνοι και 15 θραύσματα αγγείων με εγχάρακτες επιγραφές (ΑΠ, ΑΠΟΛ), θραύσματα «μηλιακών» αμφορέων και μελαμβαφών κυλίκων, θραύσματα ερυθρόμορφων κρατήρων, καθημερινής χρήσης αγγεία όπως ηθμοί, λεκάνες, πρόχοι, αλατοδοχεία, φιάλες κ.α. και πολλά μεταλλικά αντικείμενα (χάλκινη λόγχη, ήλοι, πύρροι, αγκίστρια κ.α.). Από τα φετινά ευρήματα ξεχωρίζουν θραύσμα κεφαλιού αρχαϊκού κούρου, θραύσμα από τον αστράγαλο ποδιού κούρου και θραύσματα δύο πίθων με ανάγλυφη διακόσμηση, το ένα με παράσταση πολεμιστή και το άλλο με παράσταση χορού.

Ευρήματα φετινής ανασκαφικής περιόδου

Στις έρευνες συμμετείχαν, εκτός από τα μέλη της επιστημονικής ομάδας, πολλοί φοιτητές και αρχαιολόγοι από πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Αναστήλωση-συντήρηση
Οι αναστηλωτικές εργασίες διήρκησαν 4 εβδομάδες και στέφθηκαν με απόλυτη επιτυχία, αφού μετά την τοποθέτηση και του τρίτου κίονα του ναού και του επιστυλίου πάνω από αυτόν το μνημείο έχει αποκτήσει ξανά την τρίτη διάστασή του και ο επισκέπτης μπορεί να αντιληφθεί το μέγεθος και το μεγαλείο του ακόμα και από την απέναντι ακτή της Αντιπάρου.

 

 

 

Παράλληλα με τις αναστηλωτικές εργασίες πραγματοποιήθηκαν και εργασίες συντήρησης τοιχοποιιών στα κτίρια Μ και Ν.

Πηγή: ΥΠΠΟΑ