ΜΥΡΜΗΚΙΟΝ, ΚΡΙΜΑΙΑ - Μαρμάρινο άγαλμα, μερικώς ενδεδυμένης ανδρικής μορφής, της Ελληνιστικής περιόδου βρέθηκε κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στις οχυρώσεις του Μυρμηκίου, αρχαίας ελληνικής αποικίας στην Κριμαία. Το άγαλμα, το οποίο ενδεχομένως απεικονίζει τον θεό Ασκληπιό, βρέθηκε σε στρώμα καταστροφής μιας έπαυλης που χρονολογείται τον 1ο αι. μ.Χ.
Κορμός ελληνιστικού αγάλματος από το Μυρμήκιον της Κριμαίας (© Alexander Butyagin)
Η αποικία του Μυρμηκίου ιδρύθηκε από τους Ίωνες αποίκους κατά το πρώτο ήμισυ του 6ου αι. π.Χ., στο μικρό ακρωτήρι Καραντίνι στο βόρειο τμήμα του κόλπου του Κερτς. Κατά την αρχαιότητα η αγροτική περιοχή του Μυρμηκίου μπορεί να περιλάμβανε ολόκληρο το βορειοανατολικό τμήμα της χερσονήσου του Κερτς, αλλά αυτό το ενδεχόμενο δεν είναι πολύ πιθανό. Σε όλες τις αρχαίες γραπτές πηγές ο οικισμός λέγεται ότι βρίσκεται δίπλα στο Παντικάπαιον, στην ακτή. Ο οικισμός ονομαζόταν Μυρμήκιον (Μυρμήκειον, Myrmecium) καθ’ όλη την ιστορία του μέχρι και τη Ρωμαϊκή περίοδο· η ονομασία αυτή διατηρείται ακόμα και σε ορισμένες βυζαντινές πηγές. Ο S. Zhebelev υπέθεσε ότι το όνομα της πόλης θα μπορούσε να προέρχεται από τον οικιστή της. Ο V. Gaydukevich πρότεινε δύο εκδοχές: η λέξη μύρμηξ μπορεί να σημαίνει «πόλη του λόφου των μυρμηγκιών» ή «ύφαλος», «μόνος βράχος». Η δεύτερη εκδοχή φαίνεται πιο πειστική. Στις γραπτές πηγές ο οικισμός χαρακτηρίζεται πόλη, κωμόπολη, χωριό και ακρωτήρι, και αυτό ενδεχομένως αντανακλά την υπόσταση του οικισμού κατά την εκάστοτε περίοδο. Το Μυρμήκιον ιδρύθηκε από Ίωνες ανάμεσα στο πρώτο και το δεύτερο τέταρτο του 6ου αι. π.Χ., υπό την καθοδήγηση της Μιλήτου. Καθ’ όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας ο πληθυσμός της πόλης ήταν ελληνικός, αλλά τον 6ο αι. π.Χ. καταγράφεται ένας μεγάλος πληθυσμός Μαιωτών, ενώ από τον 1ο αι. μ.Χ. καταγράφονται Σαρμάτες. Ο οικισμός αναφέρεται σε αρχαία έργα γεωγραφίας μόνο από την Κλασική μέχρι τη Βυζαντινή περίοδο.
Η ιστορία του Μυρμηκίου μπορεί να αποκατασταθεί μόνο αρχαιολογικά ή έμμεσα με βάση την ιστορία της περιοχής του Βοσπόρου. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ύπαρξής του ο οικισμός θεωρούνταν μία από τις επονομαζόμενες «μικρές» πόλεις του Βοσπόρου, η οποία είχε αναπτυχθεί στη σφαίρα επιρροής ενός μεγαλύτερου άστεως. Για το Μυρμήκιον αυτή η πόλη ήταν το Παντικάπαιον.
Στον αρχαιολογικό χώρο έχουν βρεθεί πολλές αναθηματικές επιγραφές, αρχιτεκτονικά μέλη, όπως γείσα και κορμοί κιόνων, ενώ τελετουργικά αγάλματα μας δίνουν πληροφορίες για ιερά. Από τον 5ο αι. π.Χ. έχουμε αναφορές στον Απόλλωνα Ιητρό, τον Ηρακλή και τις Νύμφες. Ένα θραύσμα από μαρμάρινο αφιέρωμα στη Δήμητρα Θεσμοφόρο χρονολογείται στον 4ο αι. π.Χ. Στο κεντρικό μέρος του χώρου έχουν βρεθεί οικίες χτισμένες κοντά η μία στην άλλη, οι οποίες χρονολογούνται στον 5ο, 4ο και 3ο αι. π.Χ. Η δεύτερη οικία ονομάστηκε «ιερό της Δήμητρας», ενώ εκεί έχουν βρεθεί και κάποια αφιερώματα στο Δία. Μετά την καταστροφή αυτού του κτηρίου, ένα στρώμα τέφρας ύψους 3 μ. και σε έκταση 500 τ.μ. συσσωρεύτηκε από πάνω του κατά τον 4ο και 3ο αι. π.Χ. Η Αφροδίτη, η Δήμητρα, η Κόρη και άλλοι θεοί πιθανότατα λατρεύονταν εκεί. Στην περιφέρεια αυτού του σωρού τέφρας κατασκευάστηκε ένας φράχτης. Εντοπίστηκαν στο σημείο πολλά ευρήματα από τερακότα, μεταξύ των οποίων προτομές, νομίσματα και μικρά αγγεία που έφεραν αναθηματικές επιγραφές.
Πιθανότατα κατά την Ελληνιστική περίοδο, ένα πέτρινο μικρό ιερό (2 x 2 μ.) κατασκευάστηκε πλησίον του βράχου. Ένα μικρό άγαλμα της Κυβέλης της Ρωμαϊκής περιόδου πιθανότατα προέρχεται από ένα οικιακό ιερό.
Μυρμήκιον, τοπογραφικό σχέδιο της περιοχής (© Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού Ουκρανίας)
Πηγή: Russia News Today | Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού
