ΛΟΝΔΙΝΟ - Νέα εμπόδια αντιμετωπίζει για ακόμη μία φορά το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα, από το Βρετανικό Μουσείο. Πιο συγκεκριμένα, μεταξύ των ατόμων που διορίστηκαν ως μέλη της διοίκησης του Βρετανικού Μουσείου περιλαμβάνεται μία ακαδημαϊκός εμπειρογνώμονας, η ιστορικός Tiffany Jenkins, η οποία αντιτίθεται, γενικά, στην επιστροφή κλεμμένων αρχαιοτήτων.
Tiffany Jenkins
Η Tiffany Jenkins, συγγραφέας του Keeping Their Marbles, εντάσσεται στους νέους διαχειριστές του Μουσείου, συμπεριλαμβανομένης της τηλεοπτικής εκφωνήτριας και συγγραφέως Κλαούντια Γουίνκλμαν (Claudia Winkleman), του Λόρδου Φινκελστάιν (Finkelstein), ενός συντηρητικού που ήταν σύμβουλος του πρωθυπουργού Τζον Μέιτζορ (John Major), του ιστορικού και ραδιοφωνικού παραγωγού Τομ Χόλαντ (Tom Holland) και της πρώην ραδιοφωνικής παρουσιάστριας ειδήσεων του BBC Μάρθα Κέρνι (Martha Kearney). Πρόεδρος των διαχειριστών είναι ο Τζορτζ Όσμπορν, πρώην υπουργός Οικονομικών των Συντηρητικών.
Τα Γλυπτά του Παρθενώνα αφαιρέθηκαν μεταξύ 1801 και 1815 από τον λόρδο Έλγιν, τον Βρετανό πρεσβευτή στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι είχε άδεια να τα πάρει, αν και δεν έχει βρεθεί κανένα δικαιολογητικό έγγραφο. Τα γλυπτά αποκτήθηκαν από το Βρετανικό Μουσείο το 1816, αλλά η νόμιμη ιδιοκτησία τους αμφισβητείται από τη δεκαετία του 1980.
Στο βιβλίο της Keeping Their Marbles: How the Treasures of the Past Ended up in Museums... και Why They Should Stay There, η Τζένκινς παρουσιάζει τις απόψεις για το ζήτημα της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα, απόψεις οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με εκείνες μιας άλλης γνωστής ιστορικού και παρουσιάστριας, της Δρ Alice Roberts, η οποία συναντήθηκε πρόσφατα με την Ελληνίδα υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της σειράς της στην Αρχαία Ελλάδα για το Channel 4.
Άλις Ρόμπερτς
Νωρίτερα αυτό το μήνα, η Ρόμπερτς δήλωσε στους Radio Times: «Ανήκουν πίσω στην Αθήνα. Δεν είναι ισοδύναμο, αλλά φαντάζομαι ότι στην Αγγλία θα ήμασταν αναστατωμένοι αν μια άλλη χώρα είχε σημαντικά κομμάτια του Στόουνχεντζ και δεν τα έδινε πίσω. Αλλά στην πραγματικότητα το επιχείρημα είναι βαθύτερο από αυτό. Υπάρχει επιτακτική ανάγκη να αναγνωριστούν ορισμένες αμφισβητήσιμες πρακτικές του παρελθόντος, οι οποίες συχνά πήγαιναν χέρι-χέρι με την ιστορία της αποικιοκρατίας».
Μέχρι πρόσφατα, η βρετανική αντίδραση βασιζόταν στην ιδέα ότι η αφαίρεση ήταν νόμιμη και ότι το Βρετανικό Μουσείο είναι ο ασφαλέστερος θεματοφύλακας. Αλλά το επιχείρημα άλλαξε τα τελευταία χρόνια, καθώς η Ελλάδα απομακρύνθηκε από την απλή διεκδίκηση της ιδιοκτησίας. Το ζήτημα συχνά διαμορφώνεται πλέον ως ζήτημα «επανένωσης», που περιλαμβάνει τον διαμοιρασμό της κληρονομιάς.
Η στάση αυτή τονίστηκε από τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος πρότεινε ότι η τέχνη μπορεί να φυλάσσεται σε άλλη χώρα χωρίς να χάνει τη σημασία της. Αλλά το 2023, ο Ρίσι Σουνάκ, που ήταν τότε πρωθυπουργός, ακύρωσε την τελευταία στιγμή μια συνάντηση με τον Μητσοτάκη, σε μια κίνηση που ερμηνεύτηκε ως τρόπος αποφυγής του θέματος.
Η Jenkins, επίτιμη συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, έλαβε συγχαρητήρια για τον διορισμό της από την Claire Fox, συνάδελφό της στην Ακαδημία Ιδεών. Αυτή η δεξαμενή σκέψης, που ιδρύθηκε από το Fox πριν από 25 χρόνια για το κλείσιμο του Living Marxism, είναι μη κομματική πολιτική, αλλά προωθεί αυτό που περιγράφει ως «μια ισχυρή στάση σε επίμαχα ζητήματα». Επίσης, χαιρέτισε τον διορισμό η συγγραφέας και παρουσιάστρια Timandra Harkness, η οποία δήλωσε στον Observer ότι η Jenkins ασχολείται αποκλειστικά με τη σοβαρή επιχείρηση της προστασίας της ιστορίας και «δεν θα ενταχθεί στο διοικητικό συμβούλιο για να δώσει εξωτερικές μάχες».
Το διοικητικό συμβούλιο του μουσείου, αποτελούμενο από 20 διαχειριστές, περιέχει ένα μείγμα πολιτιστικών υποβάθρων, συμπεριλαμβανομένου του ινδοαμερικανικού στελέχους της Amazon Priyanka Wadhawan και του οικονομολόγου καθηγητή Abhijit Banerjee, καθώς και του οικονομολόγου Weijian Shan από την Κίνα και του Κολομβιανοαμερικανού φιλάνθρωπου Alejandro Santo Domingo. Τον περασμένο Ιούλιο, η υπουργός Πολιτισμού Lisa Nandy ανακοίνωσε μια προσπάθεια να προσελκύσει την ευρύτερη δεξαμενή ταλέντων στο σύστημα δημόσιων διορισμών. Ανακοινώνοντας τους διορισμούς, ο υπουργός Πολιτισμού Κρις Μπράιαντ δήλωσε: «Οι δημόσιοι διορισμένοι βοηθούν να ηγηθούν μερικών από τα πιο γνωστά ιδρύματα του Ηνωμένου Βασιλείου και αυτά τα εξαιρετικά ταλαντούχα άτομα με ένα ευρύ φάσμα προσωπικής και επαγγελματικής εμπειρίας θα συμβάλουν σημαντικά στον τρόπο λειτουργίας τους και θα βοηθήσουν στην προώθηση της βρετανικής ήπιας δύναμης στο εξωτερικό».
Πηγή: Vanessa Thorpe, www.theguardian.com
Κρατώντας τα Μάρμαρά τους
Στο Keeping Their Marbles, η Tiffany Jenkins εξερευνά την αμφιλεγόμενη ιστορία του τρόπου με τον οποίο τα δυτικά μουσεία απέκτησαν αρχαία αντικείμενα. Εξετάζει την αύξηση των αξιώσεων επαναπατρισμού τις τελευταίες δεκαετίες, υποστηρίζοντας ότι είναι η ενοχή και η ανασφάλεια των μουσείων που τροφοδοτούν αυτές τις απαιτήσεις για την επιστροφή των αντικειμένων. Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, ο Jenkins υποστηρίζει ότι η επιστροφή αντικειμένων δεν θα οδηγήσει σε ουσιαστική κοινωνική αλλαγή, ούτε θα θεραπεύσει ιστορικές πληγές.